Λεξιλόγιο

Πρόλογος

Το παρόν γλωσσάριο σκοπό έχει να παρουσιάσει στο κοινό, με απλές επεξηγήσεις, τις κύριες έννοιες που αφορούν τους κινδύνους και την ασφάλεια και οι οποίες παρουσιάζονται σε αυτή την ιστοσελίδα. Επομένως, ο σκοπός του δεν είναι να παρέχει ομοφώνως εγκεκριμένους ορισμούς.

Η βάση αυτού του γλωσσάριου είναι το Γλωσσάριο Διαχείρισης Έκτακτων Αναγκών, το οποίο έχει αναπτυχθεί το 2001 από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Τεχνολογικής Ασφάλειας (TESEC) του Ευρω-Μεσογειακού Δικτύου Κέντρων EUR-OPA (EUR-OPA Major Hazard Agreement) Συμφωνία για Μείζονες Κινδύνους του Συμβουλίου της Ευρώπης σε συνεργασία με άλλα κέντρα δικτύου. Το γλωσσάριο περιείχε τους ορισμούς βασικών όρων σχετικοί με τη διαχείριση έκτακτων αναγκών και καταστροφών. Αυτοί οι ορισμοί έχουν συλλεχθεί από διάφορα εθνικά και διεθνή έγγραφα σχετικά με αυτό τον τομέα.

Αναγνώριση Κινδύνου: Η επισκόπηση κινδύνων, καθώς και τοποθεσιών και συνθηκών που σχετίζονται με κινδύνους σε μια συγκεκριμένη περιοχή.

Ανάκαμψη: Η ανοικοδόμηση κοινοτήτων ώστε τα άτομα, οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις να μπορούν να λειτουργούν αυτόνομα, επιστρέφοντας στη φυσιολογική ζωή και προστατεύοντας ενάντια σε μελλοντικούς κινδύνους.

Ανάλυση Απειλής: Ο προσδιορισμός της πιθανοφάνειας ενός γεγονότος (πιθανότητα) και οι συνέπειες της εμφάνισης του (αντίκτυπος) για τους σκοπούς σύγκρισης πιθανών απειλών και τη λήψη αποφάσεων διαχείρισης κινδύνων.

Ανασυγκρότηση: Οι ενέργειες που λαμβάνονται για την αναδιάρθρωση μιας κοινότητας μετά από μια περίοδο αποκατάστασης επακόλουθης μιας καταστροφής. Οι ενέργειες θα συμπεριελάμβαναν την κατασκευή μόνιμων κατοικιών, την πλήρη αποκατάσταση όλων των υπηρεσιών και την πλήρη επάνοδο του προ-την-καταστροφή κράτους.

Ανταπόκριση: Η διεξαγωγή επειγόντων διεργασιών για τη διάσωση ζωών και περιουσιών με την τοποθέτηση εξοπλισμού και προμηθειών έκτακτης ανάγκης, την εκκένωση πιθανών θυμάτων, την παροχή τροφής, νερού, καταφυγίου και ιατρικής φροντίδας στους έχοντες ανάγκη και την επαναφορά καίριων δημοσίων υπηρεσιών.

Αντιπυρική γραμμή: Πρόχειρη, στενή, μακριά γραμμή που κατασκευάζουν πριν ή και κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς με σκοπό την προσωρινή διάσπαση της συνέχειας της καύσιμης ύλης.

Αντιπυρική ζώνη: Είναι φυσικές ή τεχνητές λωρίδες όπου απομακρύνεται όλη σχεδόν η καύσιμη ύλη με σκοπό τη διακοπή της συνέχειάς της.

Ανθρωπογενής Κλιματική Αλλαγή: Η Ανθρωπογενής Κλιματική Αλλαγή αναφέρεται στην κλιματική υπερθέρμανσης κατά τον τελευταίο αιώνα, και έχει αποδοθεί στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι πάνω από το 97% των κλιματικών επιστημόνων που δημοσιεύουν σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά, συμφωνούν ότι η τάση κλιματικής υπερθέρμανσης του περασμένου αιώνα, είναι εξαιρετικά πιθανό να οφείλεται σε ανθρώπινες δραστηριότητες.

Αξιολόγηση: Μελέτη μιας πραγματικής ή πιθανής καταστροφής για την εκτίμηση των ακριβών ή αναμενόμενων ζημιών και για την διατύπωση εισηγήσεων πρόληψης, προετοιμασίας και ανταπόκρισης.

Αξιολόγηση Απειλής: Ο συνδυασμός της ανάλυσης ευπάθειας και της ανάλυσης απειλής. Ο προσδιορισμός και η παρουσίαση (συνήθως σε ποσοτική μορφή) των πιθανών κινδύνων και η πιθανοφάνεια και η έκταση της ζημιάς που ίσως να προκύψουν από αυτούς τους κινδύνους.

Αξιολόγηση Κινδύνου: Η διαδικασία εκτίμησης, για καθορισμένες περιοχές, των πιθανοτήτων εμφάνισης πιθανά-ζημιογόνων φαινομένων συγκεκριμένων μεγεθών μέσα σε μια καθορισμένη χρονική περίοδο. Η αξιολόγηση κινδύνου περικλείει την ανάλυση επίσημων και ανεπίσημων ιστορικών καταγραφών και την εξειδικευμένη ερμηνεία υφιστάμενων τοπογραφικών, γεωλογικών και γεωμορφολογικών χαρτών, καθώς και χαρτών εδαφικής χρήσης.

Απειλή: Η εκτιμημένη πιθανοφάνεια εμφάνισης ζημιών σε ζωές, περιουσίες, ή στο περιβάλλον αν προκύψει ένα καθορισμένο επικίνδυνο γεγονός.

Απερήμωση: Περιβαλλοντική κρίση η οποία δημιουργεί συνθήκες ή τοπία που μοιάζουν με ερήμους.

Αποδεκτός κίνδυνος: Ο βαθμός κινδύνου για ανθρώπινες και υλικές απώλειες ο οποίος αντιλαμβάνεται από την κοινότητα ή τις σχετικές αρχές ως ανεκτός σε ενέργειες μείωσης του κινδύνου καταστροφών.

Αποκατάσταση: Οι λειτουργίες και οι αποφάσεις που λαμβάνονται μετά από μια καταστροφή με βλέψεις προς την επαναφορά της πληγείσας κοινότητας στις προηγούμενες συνθήκες διαβίωσης, καθώς θα ενθαρρύνονται και θα διευκολύνονται οι αναγκαίες προσαρμογές προς τις αλλαγές που έχει προκαλέσει η καταστροφή.

Ασφάλεια: Μια κατάσταση χωρίς αποδεκτούς κινδύνους. Για τους σκοπούς αυτού του κειμένου, ο όρος «ασφάλεια» περικλείει την υγεία, την ασφάλεια και την περιβαλλοντική προστασία, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας της περιουσίας.

Αφύπνιση του Κοινού: Η διαδικασία ενημέρωσης της κοινότητας όσον αφορά τη φύση του κινδύνου και τους τρόπους δράσεις που αποσκοπούν στην διάσωση ζωών και περιουσιών πριν ή κατά τη διάρκεια μιας καταστροφής.

Γεωλογικός Κίνδυνος: Γεωλογική διαδικασία ή φαινόμενο που δύναται να προκαλέσει απώλεια ζωής, τραυματισμό ή άλλες επιπτώσεις στην υγεία, καταστροφή περιουσιών, απώλεια βιοτικών πόρων και υπηρεσιών, κοινωνική και οικονομική ύφεση ή περιβαλλοντική ζημιά. Οι γεωλογικοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν εσωτερικές εδαφικές διαδικασίες και σχετικές εξωτερικές εδαφικές διαδικασίες. Οι Υδρο-Μετεωρολογικοί παράγοντες συμβάλλουν σημαντικά σε μερικές από αυτές τις διαδικασίες.

Δευτερεύοντες Κίνδυνοι: Εκείνοι οι κίνδυνοι οι οποίοι προκύπτουν ως αποτέλεσμα ενός άλλου κινδύνου ή καταστροφής, π.χ. πυρκαγιές ή κατολισθήσεις που έπονται σεισμών, επιδημίες που έπονται λοιμών ή έλλειψη τροφής που έπεται ξηρασιών ή πλημμύρων.

Διαχείριση Κινδύνου: Η διαδικασία λήψης αποφάσεων και εφαρμογής ενεργειών για την εξάλειψη ή μείωση των επιπτώσεων αναγνωρισμένων απειλών.

Διαχείριση πυρκαγιών δασών και υπαίθρου: Το σύνολο των ενεργειών που απαιτούνται για την προστασία των ανθρώπων, των περιουσιών τους και των φυσικών εκτάσεων από τις πυρκαγιές δασών και υπαίθρου.

Διαχείριση της καύσιμης ύλης: Η διαχείριση της καύσιμης ύλης αποβλέπει στο να μειώσει την πιθανότητα έναρξης και εξάπλωσης μιας πυρκαγιάς, ή, εάν αυτή συμβεί, να κάνει ηπιότερη τη συμπεριφορά της και να δώσει ευκαιρίες στους πυροσβέστες να την αντιμετωπίσουν.

Δομικά Μέτρα: Πρόκειται για οποιαδήποτε φυσική κατασκευή για τη μείωση ή την αποφυγή πιθανών επιπτώσεων των κινδύνων, ή την εφαρμογή τεχνικών ή τεχνολογίας μηχανικής για την επίτευξη αντοχής και ανθεκτικότητας σε κινδύνους σε κατασκευές ή συστήματα.

Έκθεση: Η κατάσταση των ανθρώπων, των υποδομών, της στέγασης, της παραγωγικής ικανότητας και άλλων ανθρώπινων πόρων που βρίσκονται σε περιοχές με κίνδυνο. Τα μέτρα έκθεσης μπορεί να περιλαμβάνουν τον αριθμό ατόμων ή τύπων περιουσιακών στοιχείων σε μια περιοχή. Αυτά μπορούν να συνδυαστούν με την ειδική τρωτότητα και την ικανότητα των εκτεθειμένων στοιχείων σε οποιονδήποτε ιδιαίτερο κίνδυνο να εκτιμήσουν τη διακινδύνευση στην περιοχή ενδιαφέροντος.

Έκτακτη Ανάγκη: Ένα απρόβλεπτο γεγονός που θέτει σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές και/ή περιουσίες και απαιτεί άμεση ανταπόκριση μέσω της χρήσης συνήθων κοινοτικών πόρων και διαδικασιών.

Εκτίμηση Ζημιάς: Η προετοιμασία συγκεκριμένων, ποσοτικών εκτιμήσεων φυσικής ζημιάς που απορρέει από μια καταστροφή και εισηγήσεων σχετικά με την επιδιόρθωση, αναδόμηση ή αντικατάσταση των διαρθρώσεων και του εξοπλισμού και την αποκατάσταση των οικονομικών (συμπεριλαμβανομένων των γεωργικών) δραστηριοτήτων. Επίσης, η αποτίμηση ή ο προσδιορισμός των πραγματικών επιπτώσεων στους ανθρώπινους, οικονομικούς και φυσικούς πόρους ως αποτέλεσμα ανθρωπογενών ή φυσικών καταστροφών.

Έλεγχος Καταστροφών: Τα Μέτρα Ελέγχου που λαμβάνονται πριν, κατά τη διάρκεια, ή μετά τις φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές για τη μείωση των πιθανοτήτων ζημιών, τη μείωση των επιπτώσεων τους και την έναρξη ανάκαμψης.

Ελεύθερη Καύση: Μια πυρκαγιά που μαίνεται ανεξέλεγκτη σε ένα φυσικό περιβάλλον (π.χ. δάσος ή βοσκότοπος).

Εναπομείναν Pίσκο: Το ρίσκο παραμένει μετά την υλοποίηση των πρακτικών διαχείρισης του ρίσκου.

Ένταση πυρκαγιών δασών και υπαίθρου: Το ποσό θερμότητας που εκλύεται ανά μέτρο φλεγομένου μετώπου της πυρκαγιάς.

Επαναφορά: Η διαδικασία σχεδιασμού και/ή εφαρμογής διαδικασιών για την επιδιόρθωση ή μετεγκατάσταση της κύριας τοποθεσίας και των περιεχομένων της και για την επαναφορά συνήθων λειτουργιών στην κύρια τοποθεσία. Επεκτείνεται για να συμπεριλάβει θεώρηση και εφαρμογή αναγκαίων αλλαγών που σχεδιάζονται για τη βελτίωση της ετοιμότητας και για τον μετριασμό του αντίκτυπου μελλοντικών εκτάκτων αναγκών.

Επικινδυνότητα πυρκαγιάς δασών και υπαίθρου: Η πιθανότητα να συμβεί μια πυρκαγιά δασών και υπαίθρου σε έναν συγκεκριμένο τόπο και σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

Επιπτώσεις Καταστροφής

Το συνολικό αποτέλεσμα, συμπεριλαμβανομένων των αρνητικών επιπτώσεων (π.χ. οικονομικών απωλειών) και των θετικών επιπτώσεων (π.χ. οικονομικών κερδών), ενός επικίνδυνου γεγονότος ή μιας καταστροφής. Ο όρος περιλαμβάνει οικονομικές, ανθρώπινες και περιβαλλοντικές επιπτώσεις και μπορεί να περιλαμβάνει απώλεια ζωής, τραυματισμούς, ασθένειες και άλλες αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη σωματική, ψυχική και κοινωνική ευημερία.

Για τους σκοπούς του πεδίου εφαρμογής του πλαισίου Sendai για τη μείωση των κινδύνων καταστροφών 2015-2030 (παρ. 15), λαμβάνονται επίσης υπόψη οι ακόλουθοι όροι:

Καταστροφή μικρής κλίμακας: ένας τύπος καταστροφής που επηρεάζει μόνο τις τοπικές κοινότητες και χρειάζονται βοήθεια πέρα από την πληγείσα κοινότητα.
Μεγάλη καταστροφή: ένας τύπος καταστροφής που πλήττει μια κοινωνία που απαιτεί εθνική ή διεθνή βοήθεια.
Συχνές και σπάνιες καταστροφές: εξαρτάται από την πιθανότητα εμφάνισης και την περίοδο επιστροφής ενός δεδομένου κινδύνου και τις επιπτώσεις του. Ο αντίκτυπος των συχνών καταστροφών θα μπορούσε να είναι σωρευτικός ή να γίνει χρόνιος για μια κοινότητα ή μια κοινωνία.
Μια καταστροφή με αργό ρυθμό ορίζεται ως μια καταστροφή, που εμφανίζεται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Οι καταστροφές με αργό ρυθμό θα μπορούσαν να σχετίζονται με, π.χ., ξηρασία, απερήμωση, αύξηση της στάθμης της θάλασσας, επιδημία.
Μια καταστροφή ξαφνικής εκδήλωσης προκαλείται από ένα επικίνδυνο συμβάν, που προκύπτει γρήγορα ή απροσδόκητα. Οι καταστροφές ξαφνικής εκδήλωσης θα μπορούσαν να σχετίζονται με, π.χ., σεισμό, ηφαιστειακή έκρηξη, πλημμύρες, χημική έκρηξη, κρίσιμη αποτυχία υποδομής, ατύχημα μεταφοράς.

Επιφυλακή: Συμβουλευτική για την προσέλευση κινδύνου αλλά λιγότερο επαπειλούμενος από ότι νοείται με την προειδοποίηση κινδύνου.

Ετοιμότητα: Η δημιουργία του επαγγέλματος της διαχείρισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης για την αποτελεσματική προετοιμασία, μετριασμό, ανταπόκριση και ανάκαμψη από οποιοδήποτε κίνδυνο μέσω του σχεδιασμού, της εκπαίδευσης και της άσκησης.

Ευπάθεια: Η τρωτότητα της ζωής, της περιουσίας ή του περιβάλλοντος σε περίπτωση εμφάνισης ενός καθορισμένου επικίνδυνου γεγονότος.

Ηφαιστειακή έκρηξη: Η εκροή (εναέριων εκρηκτικών) αποσπασματικών υλικών που απορρίπτονται (ejecta), λάβας και αερίων από ένα ηφαιστειακό πόρο.

Θύμα: Ένα άτομο το οποίο τραυματίζεται και έχει ανάγκη ιατρικής φροντίδας ή ένα άτομο το οποίο χάνει τη ζωή του λόγω φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών.

Καταιγίδα: Άνεμοι με ταχύτητες μεταξύ 48 και 55 κόμβων (88 και 101χλμ/ω) (Κλίμακα Έντασης Ανέμου Μποφόρ 10).

Κατάλογος Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε Κίνδυνο: Ο κατάλογος της παγκόσμιας κληρονομιάς σε κίνδυνο ορίζεται σαφώς στο άρθρο 11 παράγραφος 4 της σύμβασης:

1. ... μια λίστα με τα ακίνητα που περιλαμβάνονται στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς για τη διατήρηση των οποίων απαιτούνται σημαντικές επιχειρήσεις και για τις οποίες έχει ζητηθεί βοήθεια βάσει της Σύμβασης. Ο κατάλογος αυτός περιλαμβάνει εκτίμηση του κόστους τέτοιων εργασιών. Ο κατάλογος μπορεί να περιλαμβάνει μόνο τα ακίνητα που αποτελούν μέρος της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, που απειλούνται από σοβαρούς και συγκεκριμένους κινδύνους, όπως η απειλή εξαφάνισης, που προκαλείται από επιταχυνόμενη υποβάθμιση, δημόσια ή ιδιωτικά έργα μεγάλης κλίμακας ή ταχεία έργα αστικής ή τουριστικής ανάπτυξης: καταστροφή, που προκαλείται από αλλαγές στη χρήση ή ιδιοκτησία της γης, σημαντικές αλλαγές λόγω άγνωστων αιτιών, εγκατάλειψη για οποιονδήποτε λόγο, ξέσπασμα ή απειλή μιας ένοπλης σύγκρουσης, καταστροφές και κατακλυσμοί, σοβαρές πυρκαγιές, σεισμοί, κατολισθήσεις, ηφαιστειακές εκρήξεις, αλλαγές στη στάθμη του νερού, τις πλημμύρες και τα παλιρροιακά κύματα. Η επιτροπή μπορεί ανά πάσα στιγμή, σε περίπτωση επείγουσας ανάγκης, να προβεί σε νέα καταχώριση στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε Κίνδυνο και να δημοσιεύσει αμέσως αυτήν την εγγραφή (UNESCO 1972).

Η παράγραφος 6 (vi) των επιχειρησιακών κατευθυντήριων γραμμών ορίζει ότι:

(i) Όταν ένα ακίνητο έχει επιδεινωθεί στο βαθμό, που έχει χάσει εκείνα τα χαρακτηριστικά, που καθόρισαν την ένταξή του στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς. Θα πρέπει να τοποθετηθεί στη λίστα παγκόσμιας κληρονομιάς σε κίνδυνο, στη συνέχεια θα εφαρμοστεί η διαδικασία σχετικά με την πιθανή διαγραφή από τον κατάλογο (UNESCO Φεβρουάριος 1996: 3).

Κατάρρευση Φράγματος: Το γεγονός της ανεξέλεγκτης ελευθέρωσης ή ροής συσσωρευμένου ύδατος λόγω καταστροφής στο φράγμα, που οδηγεί σε κατάντη πλημμύρα.

Καταστροφή: Ένα γεγονός κατά το οποίο μια κοινωνία υφίσταται, ή διατρέχει τον κίνδυνο να υποστεί, ανθρώπινες και/ή περιουσιακές απώλειες τέτοιου μεγέθους ώστε να επηρεαστεί όλη η κοινωνία και να υπάρχει ανάγκη έκτακτων πόρων και ικανοτήτων, μερικές εκ των οποίων πρέπει να ληφθούν από άλλα έθνη.

Καταστροφή: Μια σοβαρή διακοπή της λειτουργίας της κοινωνίας η οποία προκαλεί ευρείς ανθρώπινες, υλικές ή περιβαλλοντικές απώλειες που υπερβαίνουν την ικανότητα της επηρεαζόμενης κοινωνίας να αντεπεξέλθει με τη χρήση των δικών της πόρων και μόνο. Οι καταστροφές συχνά κατατάσσονται σύμφωνα με την αιτία τους (φυσική ή ανθρωπογενή).

Κατολίσθηση: Γενικά, η κατολίσθηση είναι η ολίσθηση μάζας βράχων, εδάφους ή συντριμμιών κάτω από μια πλαγιά λόγω της βαρύτητας. Οι κατολισθήσεις ανήκουν σε μια ομάδα γεωλογικών διαδικασιών αναφερόμενες ως Μαζική Μετακίνηση, η οποία αφορά την εξωστρεφή ή εσωστρεφή μετακίνηση μάζας πλαγιάς υπό τη δύναμη της βαρύτητας.

Καύσιμη ύλη: Όλο το οργανικό εύφλεκτο υλικό που βρίσκεται στα δάση και στην ύπαιθρο (φύλλα, κορμοί, φυτά, δένδρα, θαμνοι κτλ.)

Κίνδυνος: Μια αναγνωρισμένη ή αντιληπτή επικινδυνότητα.

Κίνδυνος πλημμύρας: «Κίνδυνος πλημμύρας» είναι ο συνδυασμός της πιθανότητας να εκδηλωθεί πλημμύρα και των δυνητικών αρνητικών συνεπειών αυτής της πλημμύρας για την ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά και την οικονομική δραστηριότητα.

Κινδυνος πυρκαγιάς δασών και υπαίθρου: O κινδύνος πυρκαγιάς δασών και υπαίθρου που προέρχεται από τη διαθέσιμη προς καύση καύσιμα ύλη που βρίσκεται σε ένα συγκεκριμένο τόπο.

Κλιματική Αλλαγή: Ο όρος Κλιματική Αλλαγή μπορεί να οριστεί ως "μια μεταβολή που παρατηρείται στο κλίμα σε παγκόσμια, περιφερειακή ή τοπική κλίμακα που οφείλεται τόσο σε φυσικές διεργασίες όσο και την ανθρώπινη δραστηριότητα".

Κλιματική Κρίση: Η Κλιματική Κρίση είναι ένας όρος που περιγράφει την υπερθέρμανση του πλανήτη (ως συνέπεια της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής) και τις επιπτώσεις της. Ο όρος αυτός και ο όρος κλιματική έκτακτη ανάγκη έχουν χρησιμοποιηθεί για να περιγράψουν την απειλή της υπερθέρμανσης του πλανήτη για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη, καθώς και για να παροτρύνουν στη λήψη δραστικών μέτρων για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Ο όρος Κλιματική Κρίση αναφέρεται στα σοβαρά προβλήματα που οφείλονται ή είναι πιθανό να οφείλονται στις αλλαγές του κλίματος του πλανήτη, ιδίως την υπερθέρμανση, ως αποτέλεσμα των αυξανόμενων επιπέδων των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Κυκλώνας: Ένα ατμοσφαιρικό σύστημα το οποίο χαρακτηρίζεται από ταχεία εσωτερική κυκλοφορία αέριων μαζών γύρω από ένα κέντρο χαμηλής βαρομετρικής πίεσης, ακολουθούμενο συνήθως από καταιγιδοφόρες και καταστροφικές καιρικές συνθήκες. Οι Κυκλώνες κυκλοφορούν αριστερόστροφα στο Βόρειο Ημισφαίριο και δεξιόστροφα στο Νότιο Ημισφαίριο.

Κύμα Υψηλών Θερμοκρασιών (Καύσωνας): Μια παρατεταμένη περίοδος εξαιρετικά υψηλών θερμοκρασιών αέρα-εδάφους.

Μείωση Κινδύνου: Μακροπρόθεσμα μέτρα που αποσκοπούν στη μείωση της κλίμακας και/ή διάρκειας ενδεχόμενων δυσμενών επιπτώσεων από αναπόφευκτους καταστροφικούς κινδύνους που δεν μπορούν να προληφθούν για μια κοινωνία που βρίσκεται υπό κίνδυνο, μειώνοντας την ευπάθεια των πολιτών της, των διαρθρώσεων της, των υπηρεσιών και οικονομικών της δραστηριοτήτων στον αντίκτυπο γνωστών καταστροφικών κινδύνων. Συνήθη μέτρα μείωσης κινδύνων περιλαμβάνουν την κατασκευή προτύπων, την απλή διαίρεση σε ζώνες για τις πλημμύρες και το σχεδιασμό της χρήσης της γης, τη διαφοροποίηση των καλλιεργειών και την τοποθέτηση ανεμοφρακτών.

Μετεωρολογική παλίρροια: Η μετεωρολογική παλίρροια οφείλεται σε τυφώνες ή θυελλώδεις ανέμους. Σχηματίζονται μεγάλα κύματα που χτυπούν την ακτογραμμή και προκαλούν πλημμύρες.

Μετριασμός Καταστροφών: Η λήψη μόνιμων δράσεων για τη μείωση ή εξάλειψη της επικινδυνότητας προς τους ανθρώπους και τις περιουσίες τους από διάφορους κινδύνους και από τις επιπτώσεις τους.

Μη Δομικά Μέτρα: Πρόκειται για μέτρα που δεν περιλαμβάνουν φυσική κατασκευή που χρησιμοποιούν γνώση, πρακτική ή συμφωνία για τη μείωση των κινδύνων και των επιπτώσεων καταστροφών, ιδίως μέσω πολιτικών και νόμων, ευαισθητοποίησης του κοινού, κατάρτισης και εκπαίδευσης.

Μήνυμα Αφύπνισης: Ένα μήνυμα αφύπνισης ενημερώνει τους πολίτες για τη φύση των κινδύνων γύρω τους, τους προτρέπει να λάβουν περισσότερες πληροφορίες και παρέχει απλές συμβουλές ασφάλειας.

Μίξη δασών-κατοικιών: Η ζώνη που συνυπάρχουν τα δάση, τα φυσικά και αγροτικά τοπία με την αστική και περιαστική ανάπτυξη.

Ξηρασία: Περίοδος ανεπαρκούς υγρασίας του εδάφους, τέτοιας ώστε να μην υπάρχει αρκετό νερό για τη χλωρίδα, πανίδα και για τους ανθρώπους.

Παρακολούθηση (ή) Έλεγχος: Η χρήση διακριβώσεων, επιτηρήσεων, περιηγήσεων, επισκέψεων, δειγματοληψίας ή μετρήσεων, επιθεωρήσεων, ανασκοπήσεων ή ελέγχων για την καταγραφή συμμόρφωσης με σχετικούς νόμους, κανονισμούς, πρότυπα, κώδικες, διαδικασίες και/ή πρακτικές. Συμπεριλαμβάνει δραστηριότητες δημοσίων αρχών, βιομηχανίας και ανεξάρτητων φορέων.

Παράκτιες πλημμύρες: Οι παράκτιες πλημμύρες, σε συνδυασμό με άλλα είδη πλημμύρας (ιδίως τις ποτάμιες πλημμύρες), προκαλούν τεράστιες απώλειες. Τα πιο σημαντικά είδη παράκτιων πλημμυρών είναι τα εξής: μετεωρολογικές παλίρροιες, πλημμύρες στις εκβολές ποταμών, πλημμύρες που προκαλούνται από ισχυρούς ανέμους, πλημμύρες που δημιουργούνται από τσουνάμι.

Παροχή Βοήθειας: Βοήθεια και/ή παρέμβαση κατά τη διάρκεια ή μετά από μια καταστροφή ώστε να ικανοποιούνται οι βασικές ανάγκες διαβίωσης και προστασίας της ζωής. Μπορεί να είναι έκτακτης ή παρατεινόμενης διάρκειας. Υπολειπόμενος Κίνδυνος Ο κίνδυνος που παραμένει ακόμα και μετά από την εφαρμογή πρακτικών διαχείρισης κινδύνων.

Πιθανότητα: Η πιθανοφάνεια πραγματοποίησης κάποιου συμβάντος.

Πληθυσμός σε κίνδυνο: Ένας καθορισμένος πληθυσμός του οποίου η ζωή, περιουσία ή/και βιοτικοί πόροι βρίσκονται υπό την απειλή συγκεκριμένων κινδύνων.

Πλημμύρα: Μια Πλημμύρα σημαίνει την προσωρινή κάλυψη της γης με νερό η οποία υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν καλύπτεται από νερό. Αυτό συμπεριλαμβάνει πλημμύρες που προκαλούνται λόγω υπερχείλισης των νερών των ποταμών, των ορεινών πηγών, των Μεσογειακών ροών ύδατος και των πλημμύρων που προκαλούνται σε παράκτιες περιοχές από τη θάλασσα. Εξαιρούνται οι πλημμύρες που προκαλούνται από τα αποχετευτικά συστήματα. Οι πλημμύρες είναι μια πιθανή αιτία επεισοδίων και εξόδου πληθυσμών, προκαλώντας ζημιές στο περιβάλλον και σοβαρή διακοπή στην οικονομική ανάπτυξη.

Πλημμύρες αλλουβιακών ριπιδίων: Οι πλημμύρες αλλουβιακών ριπιδίων προκαλούνται συνήθως σε περιοχές μεταξύ βουνών και επίπεδων περιοχών ή μεταξύ βουνών και παράκτιων περιοχών. Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες αφού συχνά περνούν μέσα από αστικοποιημένες περιοχές.

Πλημμύρες λόγω διάρρηξης φράγματος: Συμβαίνουν πολύ σπάνια, αλλά προκαλούν πολλά θύματα. Ο τακτικός έλεγχος των υδροτεχνικών εγκαταστάσεων και η οργάνωση της προειδοποίησης και της προστασίας του απειλούμενου πληθυσμού είναι υψίστης σημασίας.

Πλημμύρες λόγω τήξης των πάγων: Πλημμύρες που προκαλούνται από την ταχεία τήξη των πάγων ή των παγετώνων. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι πλημμύρες αυτές μπορούν να προβλεφθούν, γεγονός που επιτρέπει στις αρχές να οργανωθούν και να λάβουν μέτρα για τη μείωση των επιπτώσεων.

Πλημμύρες που δημιουργούνται από τσουνάμι: Τα τσουνάμι είναι τεράστια σεισμικά θαλάσσια κύματα, τα οποία δημιουργούνται από σεισμούς με μικρό εστιακό βάθος ή μεγάλο μέγεθος και μπορούν να προκαλέσουν καταστροφικές πλημμύρες σε παράκτιες περιοχές.

Πλημμύρες που προκαλούνται από διακυμάνσεις του επιπέδου της λίμνης: Οι πλημμύρες αυτές συνήθως εκτείνονται σε τεράστιες επίπεδες περιοχές κοντά στις ακτές λιμνών και διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Πλημμύρες που προκαλούνται από ισχυρούς ανέμους: Αυτό το είδος πλημμυρών εκδηλώνεται στα δέλτα των ποταμών, με αποτέλεσμα το νερό να παραμένει εντός του ποταμού και να ανεβαίνει η στάθμη του.

Πλημμύρες που προκαλούνται από τοπική αποστράγγιση ή υψηλά επίπεδα υπόγειων υδάτων: Πλημμύρες που προκαλούνται από τοπική αποστράγγιση ή αστικές πλημύρες με υψηλά επίπεδα υπόγειων υδάτων. Αυτό το είδος πλημμύρας προκαλείται κυρίως λόγω κακής συντήρησης/ελέγχου των υδραυλικών συστημάτων ή λόγω κακών συνθηκών σε κατοικημένες περιοχές.

Πλημμύρες στις εκβολές ποταμών: Οι πλημμύρες αυτές προκαλούνται από τον συνδυασμό ισχυρών ανέμων και πλημμυρίδας.

Πολιτική Άμυνα: Το σύστημα μέτρων, συχνά υπό τη λειτουργία κυβερνητικού οργανισμού, που αποσκοπεί στην προστασία των πολιτών σε καιρό πολέμου, στην ανταπόκριση σε καταστροφές και στην πρόληψη και τον μετριασμό των συνεπειών έκτακτων αναγκών εν καιρώ ειρήνης.

Ποτάμιες πλημμύρες: Οι πλημμύρες αυτές προκαλούνται κατά μήκος της κοίτης των ποταμών και είναι οι πιο συχνές. Υπάρχουν διάφορα είδη: υπερχείλιση καναλιών ποταμών, στιγμιαίες πλημμύρες, πλημμύρες αλλουβιακών ριπιδίων, πλημμύρες λόγω τήξης των πάγων και πλημμύρες λόγω διάρρηξης φράγματος.

Πολιτιστική Κληρονομιά: Με βάση τη Σύμβαση της UNESCO σχετικά με την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς (1972), τα ακόλουθα θεωρούνται πολιτιστική κληρονομιά:

Μνημεία: αρχιτεκτονικά έργα, έργα μνημειακής γλυπτικής και ζωγραφικής, στοιχεία ή δομές αρχαιολογικού χαρακτήρα, επιγραφές, κατοικίες σε σπηλιές και συνδυασμοί χαρακτηριστικών, που έχουν εξαιρετική παγκόσμια αξία από την άποψη της ιστορίας, της τέχνης ή της επιστήμης

Ομάδες κτιρίων: ομάδες ξεχωριστών ή συνδεδεμένων κτιρίων που, λόγω της αρχιτεκτονικής τους, της ομοιογένειας ή της θέσης τους στο τοπίο, έχουν εξαιρετική παγκόσμια αξία από την άποψη της ιστορίας, της τέχνης ή της επιστήμης

Χώροι: έργα ανθρώπων ή έργα συνδυασμένης δράσης φύσης και ανθρώπου, και περιοχές συμπεριλαμβανομένων αρχαιολογικών χώρων, που έχουν εξαιρετική παγκόσμια αξία από ιστορική, αισθητική, εθνολογική ή ανθρωπολογική άποψη.

Πολιτιστικά Τοπία: Κατά τη δέκατη έκτη σύνοδό της τον Δεκέμβριο του 1992, η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς ενέκρινε τρεις κύριες κατηγορίες πολιτιστικών τοπίων (UNESCO 14 Δεκεμβρίου 1992: 54-55) και περιέλαβε κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την ένταξή τους στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς στις Επιχειρησιακές Οδηγίες (UNESCO Φεβρουάριος 1996: 10- 12, παράγραφοι 35 έως 42).

Οι παράγραφοι 36 έως 38 των επιχειρησιακών κατευθυντήριων γραμμών παρέχουν ορισμό των πολιτιστικών τοπίων.

36. Τα πολιτιστικά τοπία αντιπροσωπεύουν τα «συνδυασμένα έργα της φύσης και του ανθρώπου» που ορίζονται στο άρθρο 1 της Σύμβασης. Είναι ενδεικτικά της εξέλιξης της ανθρώπινης κοινωνίας και κατοίκησης με την πάροδο του χρόνου, υπό την επίδραση των φυσικών περιορισμών ή / και ευκαιριών, που παρουσιάζονται από το φυσικό τους περιβάλλον, και διαδοχικών κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών δυνάμεων, τόσο εξωτερικών όσο και εσωτερικών. Πρέπει να επιλέγονται με βάση τόσο την εξαιρετική παγκόμια αξία τους όσο και την αντιπροσωπευτικότητά τους όσον αφορά μια σαφώς καθορισμένη γεωπολιτική περιοχή και επίσης για την ικανότητά τους να απεικονίζουν τα βασικά και διακριτά πολιτιστικά στοιχεία αυτών των περιοχών.

37. Ο όρος «πολιτιστικό τοπίο» περιλαμβάνει μια ποικιλία εκδηλώσεων της αλληλεπίδρασης μεταξύ της ανθρωπότητας και του φυσικού της περιβάλλοντος.

38. Τα πολιτιστικά τοπία αντανακλούν συχνά συγκεκριμένες τεχνικές βιώσιμης χρήσης γης, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα χαρακτηριστικά και τα όρια του φυσικού περιβάλλοντος, στο οποίο είναι εγκατεστημένα και μια συγκεκριμένη πνευματική σχέση με τη φύση. Η προστασία των πολιτιστικών τοπίων μπορεί να συμβάλει σε σύγχρονες τεχνικές βιώσιμης χρήσης γης και μπορεί να διατηρήσει ή να ενισχύσει τις φυσικές αξίες στο τοπίο. Η συνεχιζόμενη ύπαρξη παραδοσιακών μορφών χρήσης γης υποστηρίζει τη βιολογική ποικιλομορφία σε πολλές περιοχές του κόσμου. Η προστασία των παραδοσιακών πολιτιστικών τοπίων είναι επομένως χρήσιμη στη διατήρηση της βιολογικής ποικιλομορφίας (UNESCO Φεβρουάριος 1996: 10-11).

Η παράγραφος 39 των επιχειρησιακών κατευθυντήριων γραμμών αναφέρεται στα πολιτιστικά τοπία, που εμπίπτουν σε τρεις κύριες κατηγορίες - το σαφώς καθορισμένο τοπίο, το βιολογικά εξελισσόμενο τοπίο (συμπεριλαμβανομένων των απολιθωμένων τοπίων και των εξελισσόμενων τοπίων) και τα συναφή πολιτιστικά τοπία (UNESCO Φεβρουάριος 1996: 11)

Οι παράγραφοι 40 έως 42 των επιχειρησιακών κατευθυντήριων γραμμών παρέχουν ορισμένες περαιτέρω οδηγίες σχετικά με την ένταξη των πολιτιστικών τοπίων στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς (UNESCO Φεβρουάριος 1996: 11-12).

Από το 1992 πραγματοποιήθηκαν αρκετές περιφερειακές και θεματικές συναντήσεις με θέμα πολιτιστικά τοπία εξαιρετικής παγκόσμιας αξίας (βλ. Για παράδειγμα, von Droste et al 1995, von Droste et al 1995: Παραρτήματα II έως VI και UNESCO 21 Απριλίου 1996).

Πρόβλεψη: Μια δήλωση του αναμενόμενου χρόνου, τόπου και μεγέθους ενός μελλοντικού γεγονότος (για πλημμύρες, κατολισθήσεις, σεισμούς και ηφαιστειακές εκρήξεις, κλπ.).

Προδιαγεγραμμένη καύση: Η οικονομική και πρακτική διαχείριση της καύσιμης ύλης όπου σε κατάλληλη εποχή και κάτω από έλεγχο, καίγεται η καύσιμη ύλη χωρίς κατά το δυνατό, να βλάπτεται το οικοσύστημα.

Πρόληψη: Η ενέργεια αποτροπής της πραγματοποίησης κάποιου συμβάντος.

Πυρηνικός κίνδυνος: Κίνδυνος που συνδέεται με την απελευθέρωση της πυρηνικής ενέργειας (θερμότητα, ακτινοβολία και ραδιενεργά υλικά)

Πυρικό περιβάλλον: Όλες οι παράμετροι (βλαστητικές, τοπογραφικές και μετεωρολογικές) που επηρεάζουν την έναρξη, τη συμπεριφορά και τις επιπτώσεις των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου.

Ραδιολογική Έκτακτη Ανάγκη: Ραδιολογική Έκτακτη Ανάγκη-αναφέρεται γενικά στα γεγονότα που αφορούν την έκλυση σημαντικών επιπέδων ραδιενέργειας και της έκθεσης εργατών ή του γενικού κοινού σε ακτινοβολία ως αποτέλεσμα Πυρηνικού ή Ραδιολογικού Ατυχήματος.

Σεισμός: Μια ξαφνική θραύση στα ανώτερα στρώματα της γης, συχνά με τη ρήξη της επιφάνειας, οδηγώντας στην ανατάραξη του εδάφους. Σε περιπτώσεις μάλιστα ισχυρών αναταράξεων δύναται να προκληθούν καταρρεύσεις κτηρίων και απώλειες ανθρώπινων ζωών και περιουσιών.

Στιγμιαίες (ή αστραπιαίες) πλημμύρες: Πλημμύρες οι οποίες προκαλούνται από ισχυρές βροχοπτώσεις που διαρκούν σύντομο χρονικό διάστημα.

Στοιχείο σε κίνδυνο: Ο πληθυσμός, τα κτήρια και τα έργα πολιτικών μηχανικών, οι οικονομικές δραστηριότητες, οι δημόσιες υπηρεσίες και οι υποδομές κλπ., που εκτίθενται σε κινδύνους.

Στρωμάτωση: Σε γενικές γραμμές είναι η υποδιαίρεση μιας γεωγραφικής οντότητας (χώρα, περιφέρεια κλπ.) σε ομοιογενείς τομείς αναλόγως κάποιων κριτηρίων (για παράδειγμα, την ένταση του κινδύνου, το βαθμό κινδύνου, την αντίστοιχη συνολική προστασία έναντι ενός καθορισμένου κινδύνου κλπ.).

Συμπεριφορά πυρκαγιών δασών και υπαίθρου: Η συμπεριφορά και εξέλιξη των πυρκαγιών δασών και υπάιθρου όπως αυτή επηρεάζεται από τις επικρατούσες μετεωρολογικές, τοπογραφικές και βλαστητικές (καύσιμη ύλη) συνθήκες.

Συναγερμός: Σήμα προειδοποίησης κινδύνου.

Συνέπεια: Το αποτέλεσμα ενός συγκεκριμένου γεγονότος.

Σύστημα κινδύνου έναρξης πυρκαγιάς: Είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα που εκφράζει την πιθανότητα έναρξης και τη δυσκολία ελέγχου μιας πυρκαγιάς.

Σφοδρότητα πυρκαγιών δασών και υπαίθρου: Ο βαθμός στον οποίο έχει επηρεαστεί ένα οικοσύστημα από την πυρκαγιά.

Τεχνολογική Καταστροφή (ή «ανθρωπογενής καταστροφή»): Μια σοβαρή διακοπή της λειτουργίας της κοινωνίας που προκαλεί ευρείς ανθρώπινες, υλικές ή περιβαλλοντικές απώλειες, οι οποίες υπερβαίνουν την ικανότητα της επηρεασμένης κοινωνίας να αντεπεξέλθει με τη χρήση μόνο των δικών της πόρων και όπου οι βασικές και κύριες αιτίες αναγνωρίζονται ως ανθρώπινες ενέργειες, εσκεμμένες ή άλλως.

Τεχνολογικός Κίνδυνος (ή «ανθρωπογενής κίνδυνος): Μια κατάσταση η οποία δύναται να έχει καταστροφικές συνέπειες για μια κοινωνία. Προέρχεται από τεχνολογικές διαδικασίες, ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις με το περιβάλλον ή τις σχέσεις μέσα ή μεταξύ των κοινοτήτων.

Τσουνάμι: Το τσουνάμι (Ιαπωνική λέξη που σημαίνει «κύμα του λιμανιού») είναι μια σειρά ωκεάνιων κυμάτων με τεράστια μήκη και περιοδικότητα που δημιουργούνται σε ένα υδάτινο σχηματισμό από μια απότομη μετατόπιση του νερού. Το τσουνάμι αποτελείται από 5-6 κύματα με το πρώτο να είναι μικρής ισχύος και το οποίο ονομάζεται το απαλό κύμα. Το δεύτερο και τρίτο κύμα είναι τα πιο ψηλά κύματα και τα πιο καταστροφικά.

Τυφώνας: Ένας τροπικός κυκλώνας, ο οποίος σχηματίζεται στην ατμόσφαιρα πάνω από θερμούς ωκεανούς σε περιοχές στις οποίες οι ταχύτητες των ανέμων φτάνουν τα 74 μίλια την ώρα (119χλμ/ω) ή και περισσότερο. Οι άνεμοι πνέουν σε ένα μεγάλο δακτύλιο γύρω από ένα σχετικά ήρεμο κέντρο ή «μάτι» με την κυκλοφορία του τυφώνα να γίνεται αριστερόστροφα στο Βόρειο Ημισφαίριο και δεξιόστροφα στο Νότιο Ημισφαίριο. Η ένταση ενός τυφώνα καθορίζεται σε κατηγορίες, από την Κατηγορία 1 μέχρι την Κατηγορία 5.

Υδρο-Μετεωρολογικός Κίνδυνος: Διαδικασία ή φαινόμενο ατμοσφαιρικής, υδρολογικής ή ωκεανογραφικής φύσης που δύναται να προκαλέσει απώλεια ζωής, τραυματισμό ή άλλες επιπτώσεις στην υγεία, ζημιές στην περιουσία, απώλεια βιοτικών πόρων και υπηρεσιών, κοινωνική και οικονομική ύφεση ή περιβαλλοντική ζημιά.

Υπερχείλιση καναλιών ποταμών ή ποτάμιες πλημμύρες: Αυτού του είδους οι πλημμύρες είναι οι πιο συχνές. Προκαλούνται από υπερχείλιση της κοίτης όταν παρατηρείται τοπικά υπέρβαση της δυνατότητας απορροής του ποταμού.

Υπερθέρμανση του Πλανήτη: Η Υπερθέρμανση του Πλανήτη είναι η μακροπρόθεσμη θέρμανση της επιφάνειας της Γης που παρατηρείται από την προβιομηχανική περίοδο (μεταξύ 1850 και 1900) λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας, κυρίως της καύσης ορυκτών καυσίμων, η οποία αυξάνει τα επίπεδα των αερίων του θερμοκηπίου που παγιδεύουν τη θερμότητα στην Γήινη ατμόσφαιρα. Ο όρος αυτός δεν είναι εναλλάξιμος με τον όρο "κλιματική αλλαγή".

Φυσική Καταστροφή: Καταστροφές όπου οι βασικές και άμεσες αιτίες είναι τα φυσικά φαινόμενα.

Φυσικός Κίνδυνος: Κίνδυνος που καταλογίζεται σε φυσικά φαινόμενα τα οποία όταν συμβαίνουν αποτελούν απειλή για τον ανθρώπινο πληθυσμό, τις διαρθρώσεις και τα οικονομικά περιουσιακά στοιχεία με πιθανότητα πρόκλησης καταστροφών. Προκαλούνται από μετεωρολογικές, σεισμικές, υδρολογικές ή μετεωρολογικές συνθήκες ή διαδικασίες στο φυσικό περιβάλλον.

Χαρτογράφηση Κινδύνου: Διαδικασία ή φαινόμενο ατμοσφαιρικής, υδρολογικής ή ωκεανογραφικής φύσης που δύναται να προκαλέσει απώλεια ζωής, τραυματισμό ή άλλες επιπτώσεις στην υγεία, ζημιές στην περιουσία, απώλεια βιοτικών πόρων και υπηρεσιών, κοινωνική και οικονομική ύφεση ή περιβαλλοντική ζημιά.

Χημικό Ατύχημα: Τυχαία έκλυση η οποία προκύπτει κατά την παραγωγή, μεταφορά ή χειρισμό επικίνδυνων χημικών ουσιών.

Χιονοθύελλα: Μια καταιγίδα με έντονη χιονόπτωση και ισχυρούς ανέμους.

Χιονοστιβάδα: Η ταχεία ολίσθηση μεγάλης μάζας χιονιού από μια βουνοπλαγιά λόγω φυσικής ενεργοποίησης ή λόγω ανθρώπινης δραστηριότητας.

Φυσικοί Κίνδυνοι

Τεχνολογικοί Κίνδυνοι

Τρωτότητα

Λεξιλόγιο

Λεξιλόγιο

Πρόλογος