Φυσικοί Κίνδυνοι
Τσουνάμι
Προετοιμάστηκε από το ICoD – Euro-Mediterranean Centre on Insular Coastal Dynamics (Βαλέτα, Μάλτα) & the Editorial Board
Το τσουνάμι (Ιαπωνική λέξη, που σημαίνει «κύμα του λιμανιού») είναι μια σειρά ωκεάνιων κυμάτων με τεράστια μήκη και περιοδικότητα, που δημιουργούνται σε ένα υδάτινο σχηματισμό από μια απότομη μετατόπιση του νερού.
Το τσουνάμι αποτελείται από 5-6 κύματα με το πρώτο να είναι μικρής ισχύος και το οποίο ονομάζεται το απαλό κύμα. Το δεύτερο και τρίτο κύμα είναι τα πιο ψηλά κύματα και τα πιο καταστροφικά.
Ένα τσουνάμι (ιαπωνική λέξη, που σημαίνει «κύμα του λιμανιού»), μια από τις πιο απίστευτες δυνάμεις της φύσης, είναι μια σειρά ωκεάνιων κυμάτων με τεράστια μήκη και περιοδικότητα τα οποία δημιουργούνται σε ένα υδάτινο σχηματισμό από μια απότομη μετατόπιση του νερού. Το τσουνάμι αποτελείται από 5-6 κύματα με το πρώτο να είναι μικρής ισχύος και το οποίο ονομάζεται το «απαλό κύμα». Το δεύτερο και τρίτο κύμα είναι τα πιο ψηλά κύματα και τα πιο καταστροφικά.
Στη θάλασσα, τα κύματα του τσουνάμι είναι λιγότερο από 60 εκ. σε ύψος – τόσο που δεν είναι καν αντιληπτά από πλοία ή αεροπλάνα. Εν αντιθέσει, το μήκος τους συχνά ξεπερνά τα 160χλμ, πολύ περισσότερο από το υδάτινο βάθος πάνω από το οποίο περνούν. Στον Πίνακα 1 φαίνεται η σύγκριση μεταξύ των χαρακτηριστικών αερίων κυμάτων και των κυμάτων τσουνάμι. Ενώ ο βυθός ξεπερνά σε βάθος τα 6,000 μ., τα απαρατήρητα κύματα τσουνάμι μπορούν να ταξιδέψουν με την ταχύτητα ενός εμπορικού αεροπλάνου, πάνω από 800χλμ/ω. Μπορούν να κινηθούν από τη μια πλευρά του Ειρηνικού Ωκεανού στην άλλη σε λιγότερο από μια μέρα. Αυτή η τεράστια ταχύτητα είναι αυτό που πρέπει να μας κρατεί σε εγρήγορση μόλις αυτά δημιουργηθούν. Τα τσουνάμι ταξιδεύουν πολύ πιο αργά σε ρηχά παράκτια ύδατα, όπου τα ύψη των κυμάτων αρχίζουν να αυξάνονται δραματικά.
Γένεση των τσουνάμι
Μόλις επέλθει το γεγονός το οποίο δημιουργεί το τσουνάμι, η πιθανή ενέργεια που απορρέει από τη διάχυση του ύδατος πάνω από τη μέση στάθμη της θάλασσας μεταφέρεται ακολούθως στην οριζόντια διάδοση του κύματος τσουνάμι (κινητική ενέργεια). Η επιστροφή της στάθμης της θάλασσας στην συνηθισμένη της θέση δημιουργεί μια σειρά κυμάτων που διαδίδονται προς όλες τις κατευθύνσεις από την αρχικά παραμορφωμένη περιοχή (Εικόνα 1).
Διάδοση των Τσουνάμι
Η ταχύτητα με την οποία ταξιδεύει το τσουνάμι εξαρτάται από το βάθος του νερού. Αν το βάθος του νερού μειωθεί, η ταχύτητα του τσουνάμι μειώνεται. Στη μέση του ειρηνικού, όπου τα βάθη φτάνουν τα 4.5 χιλιόμετρα, οι ταχύτητες του τσουνάμι μπορούν να ξεπεράσουν τα 900 χιλιόμετρα την ώρα. Η διάθλαση και η ανάκλαση είναι επίσης σημαντικές για τη διάδοση του τσουνάμι.
Διάθλαση
Αναλογιστείτε προοδευτικά κύματα με μήκη πολύ μεγαλύτερα από τα υδάτινα βάθη πάνω από τα οποία διαδίδονται. Αυτά ονομάζονται κύματα ρηχών υδάτων ή κύματα με μεγάλο μήκος. Λόγω του μεγάλου μήκους των κυμάτων, διαφορετικά σημεία του κύματος μπορεί να βρίσκονται πάνω από ένα εύρος διαφορετικών βαθών (ειδικά σε παράκτιες περιοχές) σε μια δεδομένη στιγμή. Καθώς το βάθος καθορίζει την ταχύτητα των κυμάτων αυτών με μεγάλο μήκος, διαφορετικά σημεία ταξιδεύουν με διαφορετικές ταχύτητες προκαλώντας τη αναδίπλωση τους, το οποίο και ονομάζεται διάθλαση (Όσο πιο ρηχός ο υδάτινος βυθός, τόσο πιο μικρή η ταχύτητα).
Ανάκλαση
Η ανάκλαση μπορεί να θεωρηθεί ως η αναδίπλωση των κυμάτων γύρω από αντικείμενα. Είναι αυτό το είδος της κίνησης που επιτρέπει στα κύματα να περνούν πάνω από φράκτες μέσα σε λιμάνια καθώς η ενέργεια μετακινείται εγκάρσια κατά μήκος της κορυφής του κύματος.
Υπεράκτια και παράκτια χαρακτηριστικά μπορούν επομένως να καθορίσουν το μέγεθος και τον αντίκτυπο των κυμάτων τσουνάμι. Οι ύφαλοι, οι όρμοι, οι είσοδοι σε ποταμούς, τα υπόγεια χαρακτηριστικά και η πλαγιά της παραλίας όλα συντείνουν στην τροποποίηση του τσουνάμι καθώς αυτό επιτίθεται στην ακτογραμμή. Όταν το τσουνάμι φτάσει στην ακτή και κινηθεί προς την ενδοχώρα το επίπεδο του νερού μπορεί να αυξηθεί αρκετά μέτρα. Σε ακραίες περιπτώσεις το επίπεδο του νερού έχει αυξηθεί πάνω από 15 μέτρα για τσουνάμι μακρινής γένεσης και πάνω από 30 μέτρα για τσουνάμι που δημιουργήθηκαν κοντά στο επίκεντρο του σεισμού. Εφόσον το πρώτο κύμα ίσως να μην είναι το μεγαλύτερο σε μια σειρά κυμάτων, μια παράκτια κοινότητα ίσως να μην παρατηρήσει καμιά καταστροφική ζημιά από το κύμα ενώ μια άλλη κοντινή κοινότητα μπορεί να βιώσει μεγάλα και βίαια καταστροφικά κύματα. Η πλημμύρα μπορεί νε επεκταθεί στην ενδοχώρα κατά 300 μέτρα ή περισσότερα, καλύπτοντας μεγάλες εκτάσεις γης με νερό και συντρίμμια.
Δεν υπάρχει ένα και μόνο χαρακτηριστικό τσουνάμι. Κάθε τσουνάμι είναι διαφορετικό. Εντούτοις, τα τσουνάμι είναι γενικά μοναδικά στο ποσό της ενέργειας, που περιέχουν ακόμα και σε σύγκριση με τα πιο ισχυρά ανεμογενή κύματα.
Εντούτοις, σχετικά με τους μηχανισμούς γένεσης, τα τσουνάμι μπορούν να καταταχθούν ως τσουνάμι παραγόμενα από σεισμούς, ηφαιστειακές εκρήξεις, κατολισθήσεις και προσκρούσεις (όπως οι αστεροειδείς).
Μπορούν επίσης να καταταχθούν ως μακρινά τσουνάμι ή τοπικά τσουνάμι, ανάλογα με την απόσταση της παράκτιας περιοχής, που επηρεάζεται και την περιοχή της γένεσης.
Όταν ένα τσουνάμι διανύει μεγάλη απόσταση στον ωκεανό, πρέπει να ληφθεί υπόψη ο συντελεστής σφαιρικότητας της Γης για τον καθορισμό των επιπτώσεων ενός τσουνάμι σε μια μακρινή παράκτια ζώνη. Τα κύματα που παρεκκλίνουν κοντά στην πηγή τους θα συγκλίνουν ξανά σε ένα σημείο στην αντίθετη πλευρά του ωκεανού. Ένα τέτοιο παράδειγμα ήταν το τσουνάμι του 1960, η πηγή του οποίου ήταν η Χιλιανή παράκτια ζώνη 39.5Ν., 74.5 Δ. Η ακτή της Ιαπωνίας βρίσκεται μεταξύ 30 και 45Β. και περίπου 135 με 140 Α., μια διαφορά 145 με 150 γεωγραφικό μήκος από την περιοχή της πηγής. Ως αποτέλεσμα της σύγκλισης των μη διαθλώμενων ακτινών κυμάτων, η ακτή της Ιαπωνίας υπέστη ανυπολόγιστες ζημιές με πολλές ανθρώπινες απώλειες.
Καθώς ένα τσουνάμι πλησιάζει την ακτή, τα κύματα μεταλλάσσονται από τα διάφορα υπεράκτια και παράκτια χαρακτηριστικά. Υποθαλάσσια αναχώματα και ύφαλοι, η υφαλοκρηπίδα, τα ακρωτήρια, τα σχήματα των όρμων και η κλίση της παραλιακής πλαγιάς ίσως να αλλάξουν το ύψος του κύματος, να προκαλέσουν συντονισμό κύματος, να αντανακλάσουν την ενέργεια του κύματος και/ή να προκαλέσουν τη δημιουργία από τα κύματα διαμετρημάτων τα οποία ρέουν στην παράκτια ζώνη.
Τα ωκεάνια αναχώματα παρέχουν πολύ μικρή προστασία σε μια ακτογραμμή. Ενώ ένα ποσό της ενέργειας ενός τσουνάμι ίσως να αντανακλαστεί από το ανάχωμα, το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας θα μεταδοθεί κατά μήκος του αναχώματος προς την παράκτια ζώνη. Το τσουνάμι του 1960 το οποίο δημιουργήθηκε κατά μήκος της ακτής της Χιλής είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Εκείνο το τσουνάμι είχε πολύ ψηλά κύματα κατά μήκος ολόκληρης της ακτής της Ιαπωνίας, συμπεριλαμβανομένων των νησιών Σικόκου και Κιούσου τα οποία βρίσκονται πίσω από το ανάχωμα του Νότιου Χονσού.
Τσουνάμι τοπικής γένεσης
Όταν ένα τσουνάμι δημιουργηθεί από μια τοπική πηγή, αυτό πλήττει ακτογραμμές σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα μετά το γεγονός που προκάλεσε το τσουνάμι (σεισμός, υποθαλάσσια ηφαιστειακή έκρηξη ή κατολίσθηση). Έχουν παρατηρηθεί διαφορές τόσο σύντομες όσο μόνο δύο λεπτά μεταξύ της εμφάνισης του σεισμού και της άφιξης τσουνάμι στην πλησιέστερη ακτή. Λόγω τούτου, ένα σύστημα προειδοποίησης για τσουνάμι είναι άχρηστο σε αυτού του είδους το γεγονός και δεν θα έπρεπε να αναμένουμε οδηγίες από ένα καθορισμένο σύστημα για να αντιδράσουμε και το οποίο να μας προφυλάξει από τον πιθανό αντίκτυπο του τσουνάμι. Αυτή η ανικανότητα λειτουργίας του προειδοποιητικού συστήματος αυξάνεται περαιτέρω από την κατάρρευση των επικοινωνιών και των συστημάτων λόγω του σεισμού. Επομένως, είναι αναγκαία η εκ των προτέρων προετοιμασία ενός δεόντως δομημένου σχεδίου ανταπόκρισης σε περίπτωση ενός τσουνάμι.
Οι ωθήσεις, που δημιουργούν τα τσουνάμι μπορεί να προέρχονται από κατολισθήσεις, ηφαίστεια και προσκρούσεις από αντικείμενα, που πέφτουν από το διάστημα (όπως οι μετεωρίτες, αστεροειδείς και οι κομήτες), αλλά κυρίως από υποθαλάσσιους σεισμούς.
Η γένεση των Τσουνάμι
Μόλις συμβεί το γεγονός, το οποίο δημιουργεί το τσουνάμι, η πιθανή ενέργεια που απορρέει από το νερό, που διοχετεύεται πάνω από τη μέση στάθμη της θάλασσας μετατοπίζεται ακολούθως σε οριζόντια διάδοση του κύματος τσουνάμι (κινητική ενέργεια). Η επιστροφή της στάθμης της θάλασσας στην κανονική της θέση δημιουργεί μια σειρά κυμάτων που διαδίδονται προς όλες τις κατευθύνσεις από την αρχικά παραμορφωμένη περιοχή (Εικόνα 1).
Η διάδοση των Τσουνάμι
Η ταχύτητα με την οποία ταξιδεύει ένα τσουνάμι εξαρτάται από το βάθος του νερού. Εάν το βάθος του νερού μειώνεται τότε μειώνεται και η ταχύτητα του τσουνάμι. Στη μέση του Ειρηνικού ωκεανού, όπου τα υδάτινα βάθη ξεπερνούν τα 4.5 χιλιόμετρα, οι ταχύτητες των τσουνάμι μπορούν να ξεπεράσουν τα 900 χιλιόμετρα την ώρα. Η διάθλαση και η ανάκλαση είναι επίσης σημαντικές για τη διάδοση του τσουνάμι.
ΓΕΝΕΣΗ ΤΣΟΥΝΑΜΙ ΑΠΟ ΣΕΙΣΜΟ
Η γένεση τσουνάμι από σεισμούς συμβαίνει, όταν ο πυθμένας του βυθού παραμορφώνεται βίαια και μετατοπίζει στρώματα νερού από τη θέση ευστάθειας (Εικόνα 1). Εντούτοις, δεν δημιουργούν όλοι οι σεισμοί τσουνάμι. Για να δημιουργηθεί ένα τσουνάμι, πρέπει το ρήγμα στο σημείο του σεισμού να είναι υποθαλάσσιο ή κοντά στον ωκεανό και να προκαλέσει κατακόρυφη ανάταξη του βυθού της θάλασσας (μέχρι αρκετά μέτρα) σε μια μεγάλη περιοχή (μέχρι εκατοντάδες χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα). Οι σεισμοί, που συμβαίνουν στα ρηχά (σε βάθος λιγότερο από 70 χιλιόμετρα) κατά μήκος των ζωνών υποβύθισης (όπου μια ωκεάνια πλάκα κυλά κάτω από μια υφαλόπλακα ή μια άλλη νεαρότερη ωκεάνια πλάκα) ευθύνονται για πιο καταστροφικά τσουνάμι.
ΓΕΝΕΣΗ ΤΣΟΥΝΑΜΙ ΑΠΟ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ
Οι κατολισθήσεις (υποθαλάσσιες και επιφανειακές), οι οποίες συμβαίνουν συχνά μετά από ένα μεγάλο σεισμό, μπορούν επίσης να δημιουργήσουν τσουνάμι. Κατά τη διάρκεια μιας υποθαλάσσιας κατολίσθησης η ευστάθεια της στάθμης της θάλασσας μεταβάλλεται με ίζημα, που μετακινείται στο βυθό της θάλασσας.
ΓΕΝΕΣΗ ΤΣΟΥΝΑΜΙ ΑΠΟ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ
Μια βίαια θαλάσσια ηφαιστειακή έκρηξη μπορεί επίσης να δημιουργήσει μια κρουστική ορμή, που μετατοπίζει τη στήλη νερού και δημιουργεί ένα τσουνάμι.
ΓΕΝΕΣΗ ΤΣΟΥΝΑΜΙ ΑΠΟ ΠΡΟΣΚΡΟΥΣΗ
Ευτυχώς η πτώση μετεωρίτη ή αστεροειδή στη Γη είναι πολύ σπάνιο φαινόμενο. Δεν έχει καταγραφεί στην ιστορία καμία δημιουργία τσουνάμι από αστεροειδή ή μετεωρίτη. Εντούτοις, εφόσον υπάρχουν τεκμήρια για την πτώση μετεωριτών και αστεροειδών στη Γη, μερικοί ίσως να έχουν προσγειωθεί σε ωκεανούς και θάλασσες, αφού τα 4/5 του πλανήτη είναι καλυμμένα από νερό. Η πτώση τους στους ωκεανούς έχει την πιθανότητα πρόκλησης τσουνάμι κατακλυσμικών μεγεθών.
Ένα από τα πιο καταστροφικά τσουνάμι στην πρόσφατη ιστορία δημιουργήθηκε κατά μήκος της ακτής της Χιλής από ένα σεισμό στις 22 Μαΐου, 1960 (Εικόνα 2). Κάθε παράκτια πόλη μεταξύ γεωγραφικού πλάτους 36Ν και 44Ν καταστράφηκε ή υπέστη σοβαρές ζημιές από τη δράση του τσουνάμι και του σεισμού. Στη Χιλή, ο διπλός συνδυασμός σεισμού και τσουνάμι προκάλεσε περισσότερους από 2,000 θανάτους, 3,000 τραυματίες, 2 εκατομμύρια άστεγους και ζημιές αξίας $550 εκατομμυρίων (ΗΠΑ). Το τσουνάμι προκάλεσε 61 θανάτους στη Χαβάη, 20 στις Φιλιππίνες, 3 στην Οκινάουα και περισσότερους από 100 θανάτους στην Ιαπωνία. Το ύψος των κυμάτων κυμαινόταν από 13 μέτρα στις Νήσους Πίτκαιρν, 12 μέτρα στο Χίλο, Χαβάη και 7 μέτρα σε διάφορα μέρη στην Ιαπωνία, με διάφορες ταλαντώσεις σε άλλες περιοχές.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα παραδείγματα γένεσης τσουνάμι από κατολίσθηση συνέβηκε το 1958 όταν περίπου 81 εκατομμύρια τόνοι πάγου και βράχων προσέκρουσαν στον Κόλπο Λιτούια, Αλάσκα (Εικόνα 3). Ένας σεισμός προκάλεσε τη χαλάρωση και ολίσθηση αυτής της τεράστιας μάζας. Η κατολίσθηση δημιούργησε ένα τσουνάμι που προχώρησε κατά μήκος του κόλπου. Τα κύματα έφτασαν το συγκλονιστικό ύψος των 350 με 500 μέτρων – τα υψηλότερα κύματα που έχουν καταγραφεί – θερίζοντας κάθε δέντρο και θάμνο από την βουνοπλαγιά. Ως εκ θαύματος, σκοτώθηκαν μόνο δύο ψαράδες.
Το 1883, μια σειρά ηφαιστειακών εκρήξεων στο ηφαίστειο Κρακατάου της Ινδονησίας προκάλεσε ένα ισχυρό τσουνάμι. Καθώς προχωρούσε προς τα νησιά Ιάβα και Σουμάτρα, βύθισε περισσότερες από 5,000 βάρκες και έσβησε από το χάρτη πολλά μικρά νησιά. Κύματα με ύψος όσο κτήρια 12 ορόφων εξάλειψαν σχεδόν 300 χωριά και σκότωσαν περισσότερους από 36,000 ανθρώπους. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα σεισμικά κύματα ταξίδεψαν δύο ή τρεις φορές γύρω από τη Γη.
Το 1997, επιστήμονες βρήκαν τεκμήρια αστεροειδούς με διάμετρο τεσσάρων χιλιομέτρων (2.5 μιλίων) που προσγειώθηκε υπεράκτια της Χιλής πριν από περίπου δύο εκατομμύρια χρόνια, παράγοντας ένα τεράστιο τσουνάμι που εξαφάνισε μέρη της Νότιας Αμερικής και της Ανταρκτικής. Οι επιστήμονες έχουν συμπεράνει ότι η πρόσκρουση ενός κάπως μεγάλου αστεροειδούς, πέντε με έξι χιλιομέτρων (τριών με τεσσάρων μιλίων) σε διάμετρο, που πέφτει ανάμεσα στα νησιά της Χαβάης και της δυτικής ακτής της Βόρειας Αμερικής θα παρήγαγε ένα τσουνάμι που θα απειλούσε τις δυτικές ακτές του Καναδά, των Ηνωμένων Πολιτειών και του Μεξικό και θα κάλυπτε το μεγαλύτερο μέρος των κατοικημένων υπεράκτιων περιοχών των νησιών της Χαβάης (“Tsunami Teacher”, Εκπαιδευτικό υλικό που ετοιμάστηκε από την ΟΥΝΕΣΚΟ-ΔΩΕ (IOC) www.unesco.org)
Δεν έχει συμβεί, αλλά πιθανώς, ένα τσουνάμι θα μπορούσε επίσης να προκληθεί από πολύ μεγάλες πυρηνικές εκρήξεις.
Ο Ειρηνικός είναι χωρίς αμφιβολία η πιο ενεργή ζώνη τσουνάμι, σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεάνιας Ατμόσφαιρας (NOAA, www.noaa.gov). Τα τσουνάμι όμως έχουν προκληθεί και σε άλλα υδάτινα σώματα, συμπεριλαμβανομένων της θάλασσας της Καραϊβικής και της θάλασσας της Μεσογείου, καθώς και του Ινδικού και Ατλαντικού Ωκεανού. Τα Βορειοατλαντικά τσουνάμι συμπεριελάμβαναν τα τσουνάμι, που σχετίζονται με το σεισμό του 1775 της Λισσαβόνας, που σκότωσαν μέχρι και 60,000 ανθρώπους στην Πορτογαλία, Ισπανία και Βόρεια Αφρική. Αυτή η ανατάραξη δημιούργησε ένα τσουνάμι μέχρι 7 μέτρα ύψος στην Καραϊβική.
Η Καραϊβική έχει πληγεί από 37 επιβεβαιωμένα τσουνάμι από το 1498. Μερικά είχαν δημιουργηθεί τοπικά και άλλα ήταν το αποτέλεσμα γεγονότων σε μακρινή απόσταση, όπως ο σεισμός κοντά στην Πορτογαλία. Ο συνολικός αριθμός θυμάτων από αυτά τα τσουνάμι έφτασε τις 9,500.
Η Μεσογειακή Θάλασσα, η Μαύρη και Ερυθρά Θάλασσα είναι η δεύτερη συχνότερη πηγή τσουνάμι μετά τον Ειρηνικό με 98 διαπιστωμένα τσουνάμι. Τα προειδοποιητικά συστήματα τσουνάμι σε αυτή την περιφέρεια πρέπει να μετριάσουν έναντι τοπικών τσουνάμι που θα πλήξουν τις ακτές σε δέκα μόλις λεπτά. Το πιο διάσημο ίσως τσουνάμι, αν και δεν είναι επιβεβαιωμένο, αφορούσε την εξαφάνιση του νησιού της Σαντορίνης το 1400 π.Χ., που εκτιμάται ότι κόστισε τις ζωές σε 100,000 ανθρώπους.
Ο τεράστιας ισχύος ισοπεδωτικός σεισμός (Ινδονησία/Νικομπάρ/Ανταμάν/Σουμάτρα) της 26ης Δεκεμβρίου, 2004, συνέβηκε Κυριακή, 26 Δεκεμβρίου, 2004 στις 00:58:53 ώρα Γκρίνουιτς (7:58:53 π.μ. τοπική ώρα στο επίκεντρο) με Mw=9.0 (9 βαθμοί στην κλίμακα Ρίχτερ) ( NEIC: Διεθνές Σεισμολογικό Κέντρο) Γεωγραφικό Πλάτος στο Επίκεντρο 3.32 Βόρεια, Γεωγραφικό Μήκος 95.85 Ανατολικά (USGS: U.S. Geological Survey) ή 3.09Β, 94.26Α νοτιοδυτικά της Μπάντα-Άσεχ στη Βόρεια Σουμάτρα (Borrero, 2005). Ο σεισμός πυροδότησε επίσης γιγάντια τσουνάμι τα κύματα των οποίων διαδόθηκαν στον Ινδικό Ωκεανό προκαλώντας τεράστιο κατακλυσμό και εκτεταμένες ζημιές καθώς και απώλεια ζωών και περιουσιών κατά μήκος των ακτών 12 χωρών στον Ινδικό Ωκεανό. Η απώλεια ζωών επεκτάθηκε επίσης και σε ανθρώπους από 27 διαφορετικές χώρες από άλλα μέρη του κόσμου.
Η καταστροφή, που προκαλείται από τα τσουνάμι προέρχεται κυρίως από την πρόσκρουση των κυμάτων, την πλημμύρα, τον κατακλυσμό και τη διάβρωση των θεμελιώσεων των κτηρίων, των γεφυρών και των δρόμων. Η ζημιά μεγεθύνεται από επιπλέοντα συντρίμμια, βάρκες και αυτοκίνητα, που κτυπούν πάνω σε κτήρια. Τα δυνατά ρεύματα, που σχετίζονται κάποτε με τα τσουνάμι συντείνουν στην καταστροφή, αφού ελευθερώνουν την περίφραξη συγκράτησης της ξυλείας στα ποτάμια, φορτηγίδες και αγκυροβολημένα καράβια. Επιπρόσθετη ζημιά παρουσιάζεται με τη μορφή πυρκαγιών από διαρροές πετρελαίου λόγω των τσουνάμι και ρύπανσης λόγω εκλυόμενων αποχετεύσεων και χημικών. Όλα τα άνωθεν οδηγούν σε απώλεια ζωής, κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών πόρων καθώς και στην απώλεια της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Μια από τις μεγαλύτερες επιπτώσεις των τσουνάμι είναι και η απώλεια ανθρωπίνων ζωών. Το τσουνάμι του Ινδικού Ωκεανού το 2004 έπληξε με καταστροφική μανία 12 χώρες – Ινδονησία, Σρι Λάνκα, Ινδία, Ταϊλάνδη, Μαλδίβες, Μαλαισία, Μιανμάρ, Μπαγκλαντές και στην Αφρική τη Σομαλία, Κένυα, Τανζανία και τις Σεϋχέλλες – προκαλώντας ανυπολόγιστες καταστροφές όσον αφορά την κλίμακα και τη γεωγραφική διάδοση. Οι περισσότερες από τις ακτές που παρέσυρε το τσουνάμι αποτελούσαν τις κατοικίες φτωχών παράκτιων κοινοτήτων καταστρέφοντας βασικές υπηρεσίες, καίριες υποδομές, διοικητική ικανότητα και βιοτικούς πόρους. Το πιο φρικτό ήταν και ο αριθμός των θυμάτων από το τσουνάμι του Ινδικού Ωκεανού, που ήταν μακράν ο υψηλότερος στην καταγραμμένη ιστορία. Το χειρότερο κτύπημα υπέστη η Ινδονησία και ακολούθως η Σρι Λάνκα και η Ινδία. Μόνο ισχυροί σεισμοί, ασθένειες και πόλεμοι έχουν προκαλέσει τόσους θανάτους (Πίνακας 1).
| Country | Dead | Missing |
|---|---|---|
| Indonesia | 125,598 | 94,574 |
| Thailand | 5,395 | 3,001 |
| Sri Lanka | 30,957 | 5,637 |
| India | 10,749 | 5,640 |
| Myanmar | 61 | – |
| Maldives | 82 | 26 |
| Malaysia | 68 | – |
| Somalia | 298 | – |
| Tanzania | 10 | – |
| Bangladesh | 2 | – |
| Kenya | 1 | – |
| TOTAL | 173,221 | 108,878 |
Υπάρχουν τρεις παράγοντες καταστροφής από τα τσουνάμι: οι κατακλυσμοί, οι προσκρούσεις των κυμάτων στις διαρθρώσεις και η διάβρωση. Οι γεωργικές περιοχές πνίγονται από τις πλημμύρες και καταστρέφονται χωρίς πιθανότητα ανάκαμψης για αρκετά χρόνια αργότερα. Δυνατά ρεύματα που προκαλούνται από τα τσουνάμι οδηγούν στη διάβρωση των θεμελιώσεων και στην κατάρρευση γεφυρών και θαλάσσιων αναχωμάτων και υποδομών. Η επίπλευση και οι οπισθέλκουσες δυνάμεις μετακινούν σπίτια και αναποδογυρίζουν αμαξοστοιχίες. Προκαλούνται επίσης σημαντικές ζημιές από τα εναπομείναντα επιπλέοντα συντρίμμια, συμπεριλαμβανομένων βαρκών και αυτοκινήτων που μετατρέπονται σε επικίνδυνα βλήματα τα οποία ίσως κτυπήσουν σε κτήρια, να σπάσουν ηλεκτρικές γραμμές και να αρχίσουν πυρκαγιές. Οι πυρκαγιές από κατεστραμμένα πλοία στα λιμάνια ή από σπασμένες δεξαμενές φύλαξης πετρελαίου στις ακτές και στα διυλιστήρια μπορούν να προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά από αυτή ενός τσουνάμι. Υπάρχει επίσης έντονη ανησυχία για την πιθανή επίπτωση της κατακόρυφης πτώσης του τσουνάμι όταν τα νερά που υποχωρούν αποκαλύψουν την ψύξη υδροληψίας εργοστασίων πυρηνικής ενέργειας. Οι συνολικοί αριθμοί για το Τσουνάμι του Ινδικού Ωκεανού το 2004 παρουσιάζονται πιο κάτω:
Το τσουνάμι επιδρά στο περιβάλλον με πολλούς τρόπους, από το θάνατο της θαλάσσιας ζωής μέχρι την καταστροφή των ζωοειδών, των φυτών και την επίδραση στα γεωλογικά χαρακτηριστικά καθώς και την καταστροφή των μαγκροβίων, των κοραλλιογενών υφάλων και της βλάστησης. Υπάρχει έντονη ανησυχία για καταστροφές στους θαλάσσιους οικότοπους και για την επίδραση σε παράκτιες πόλεις που περιπλέκονται με εύθραυστα θαλάσσια συστήματα.
Τα περιβαλλοντικά προβλήματα που προκαλούνται λόγω των τσουνάμι συμπεριλαμβάνουν:
- Ρύπανση υπέργειων υδάτων
- Ζημιές σε κοραλλιογενείς υφάλους, στη βλάστηση του βυθού και στα μαγκρόβια οικοσυστήματα.
- Αλάτωση των εδαφών και καταστροφή της βλάστησης και των καλλιεργειών.
- Σκουπίδια και συντρίμμια που παράγονται από τα τσουνάμι.
- Επιπτώσεις στα συστήματα συλλογής και επεξεργασίας λυμάτων.
- Ζημιές σε προστατευόμενες περιοχές.
- Διάβρωση και κατακλυσμός των ακτογραμμών.
- Αλλαγές στην υδρολογία των ποταμών.
- Απώλεια βιοτικών πόρων που βασίζονται σε φυσικούς πόρους ή υπηρεσίες οικοσυστημάτων.
Αρχαιολογικές τοποθεσίες, ιστορικά κατάλοιπα, χώροι με φυσική ομορφιά χάνονται υπό την πρόσκρουση των δυνάμεων του τσουνάμι και λόγω του κατακλυσμού.
Ναι, ενώ αυτές οι φυσικές καταστροφές δεν μπορούν να αποφευχθούν, τα επακόλουθα τους (όπως οι απώλειες ζωής και περιουσιών), μπορούν όμως να μειωθούν με σωστό σχεδιασμό.
Για να γίνει όμως ο σχεδιασμός για τον κίνδυνο τσουνάμι, πρέπει να υπάρχει ακριβής αντίληψη όχι μόνο της έμφυτης φύσης του φαινομένου και της εκδήλωσης του σε κάθε γεωγραφική τοποθεσία αλλά επίσης και των συνδυασμένων φυσικών, κοινωνικών και πολιτιστικών παραγόντων εκείνης της περιοχής. Μερικές από αυτές τις περιοχές είναι πιο ευάλωτες στα τσουνάμι από άλλες. Επειδή η συχνότητα για τσουνάμι στον Ειρηνικό Ωκεανό είναι μεγάλη, οι περισσότερες προσπάθειες στη διαχείριση κινδύνων έχουν επικεντρωθεί σε αυτή την περιοχή του κόσμου. Ανεξαρτήτως του πόσο απόμακρη είναι, η πιθανοφάνεια ενός τσουνάμι πρέπει να ληφθεί υπόψη στην ανάπτυξη διαχείρισης παράκτιων ζωνών και στη χρήση της γης.
Ενώ είναι αποδεκτός κάποιος βαθμός κινδύνου, οι κυβερνητικοί οργανισμοί θα πρέπει να προωθούν νέες αναπτύξεις και αύξηση πληθυσμού σε περιοχές με μεγαλύτερη ασφάλεια και λιγότερο πιθανό κίνδυνο. Αυτοί οι οργανισμοί πρέπει να διατυπώσουν κανονισμούς για τη χρήση της γης σε μια καθορισμένη παράκτια περιοχή λαμβάνοντας υπόψη τον πιθανό κίνδυνο τσουνάμι, ειδικά αν μια τέτοια περιοχή είναι γνωστή για τις ζημιές που υπέστη στο παρελθόν. Επίσης, η καταστροφή της φυσικής βλάστησης όπως τα μακρόβια, που δρουν ως φυσικό οχυρό ενάντια στα τσουνάμι πρέπει να αποφευχθεί. Η κατασκευή πολύ ψηλών κτηρίων κατά μήκος των περιοχών με μεγάλο κίνδυνο αυξάνει τον κίνδυνο ζημιών.
Τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για τα τσουνάμι εντοπίζουν πιθανώς επικίνδυνους σεισμούς και δύνανται να παρέχουν άμεση και έγκαιρη προειδοποίηση σε χώρες που μπορεί να πληγούν. Ο συντονισμός αυτών των παγκόσμιων προειδοποιητικών συστημάτων αναλαμβάνεται από την Διακυβερνητική Ωκεανογραφική Επιτροπή της ΟΥΝΕΣΚΟ (IOC, http://www.ioc-tsunami.org) με τη στήριξη του Διεθνούς Κέντρου Ενημέρωσης για τα Τσουνάμι. Με βάση την προηγούμενη εμπειρία της στον Ειρηνικό, η ΔΩΕ εργάζεται αυτή τη στιγμή για τη θεμελίωση ικανοτήτων προειδοποίησης για τσουνάμι στον Ινδικό Ωκεανό, στην Καραϊβική, στον Ατλαντικό και στη Μεσόγειο.
Όχι, αφού οι γενεσιουργές αιτίες ενός τσουνάμι είναι κυρίως φυσικές διαδικασίες, οι οποίες μέχρι σήμερα προκύπτουν απροσδόκητα, όπως οι σεισμοί, οι κατολισθήσεις και οι ηφαιστειακές εκρήξεις. Θα ήταν πιθανό όμως τα τσουνάμι να προκληθούν και από πολύ ισχυρές πυρηνικές εκρήξεις, κάτι το οποίο δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα.
Δεδομένης της υφιστάμενης μας αδυναμίας στην πρόγνωση σεισμών και κατολισθήσεων (δες επίσης τις ενότητες σεισμών και κατολισθήσεων) και της πολύ περιορισμένης προγνωστικής ικανότητας για την πρόβλεψη ηφαιστειακών εκρήξεων (δες επίσης την ενότητα ηφαιστείων), η πρόβλεψη τσουνάμι είναι ουσιαστικά αδύνατη τη δεδομένη χρονική στιγμή.
Επίσης, εξετάζοντας προηγούμενα τσουνάμι, οι επιστήμονες γνωρίζουν τις πιο πιθανές περιοχές γένεσης ενός τσουνάμι καθώς και πιθανές περιοχές πρόσκρουσης. Αυτές οι περιοχές πρόσκρουσης προέρχονται από γεωλογικά ενεργές ζώνες, που φέρουν κίνδυνο για σεισμούς και ηφαίστεια. Εντούτοις, δεν δημιουργεί πάντοτε τσουνάμι ένας σεισμός, ηφαιστειακή έκρηξη ή κατολίσθηση. Οι μετρήσεις του ύψους παλαιότερων τσουνάμι είναι επίσης χρήσιμες για την πρόβλεψη μελλοντικών προσκρούσεων από τσουνάμι και της στάθμης των πλημμυρών σε συγκριμένες παράκτιες τοποθεσίες και κοινότητες.
Πολύ λίγα μπορούν να γίνουν για την αποτροπή της εμφάνισης φυσικών κινδύνων (και κυρίως των τσουνάμι). Αλλά το ανθρώπινο είδος, προσαρμόσιμο καθώς είναι, έμαθε να ζει με όλους αυτούς τους κινδύνους.
Ο κατάλληλος σχεδιασμός προστατευτικών και προληπτικών μέτρων είναι το κλειδί για να μειωθούν οι απώλειες εξαιτίας των φυσικών καταστροφών. Τα παρόντα προστατευτικά μέτρα αφορούν πρωτίστως τη χρήση έγκαιρων προειδοποιητικών συστημάτων για τσουνάμι χρησιμοποιώντας εξελιγμένο τεχνολογικό σύστημα οργάνων για τη συλλογή δεδομένων και για τις επικοινωνίες προειδοποίησης. Χώρες όπως η Ιαπωνία, η Ρωσία, ο Καναδάς και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναπτύξει πολύπλοκα συστήματα προειδοποίησης και έχουν αναλάβει την ευθύνη να μοιραστούν τις πληροφορίες προειδοποίησης με άλλες χώρες του Ειρηνικού.
Το 1965, η Διακυβερνητική Ωκεανογραφική Επιτροπή της ΟΥΝΕΣΚΟ (UNESCO/IOC) αποδέχτηκε την προσφορά των Ηνωμένων Πολιτειών να επεκτείνει το υφιστάμενό της κέντρο για τσουνάμι στην Χονολουλού, ώστε να γίνει το Κέντρο Προειδοποίησης για Τσουνάμι στον Ειρηνικό (PTWC, http://ptwc.weather.gov/). Επίσης ήταν θεμελιωμένη μια Διεθνής Συντονιστική Ομάδα (ICG/ITSU), η οποία ακολούθως μετονομάστηκε σε Διακυβερνητική Συντονιστική Ομάδα για το Κέντρο Προειδοποίησης στον Ειρηνικό και Σύστημα Μείωσης (ICG/PTWS) και το Διεθνές Κέντρο Ενημέρωσης για Τσουνάμι (ITIC, http://ioc3.unesco.org/itic/) για την αναθεώρηση των δραστηριοτήτων του Διεθνούς Συστήματος Προειδοποίησης για Τσουνάμι στον Ειρηνικό (ITWS). Αυτή η δραστηριότητα διευκόλυνε τη συνεργασία σε διεθνές επίπεδο και μεταξύ πολλών μελών της περιοχής του Ειρηνικού. Το ICG/PTWS διοργανώνει συχνά συνεδρίες για να εκτιμά την πρόοδο και τις δραστηριότητες, που προσφέρονται από τις υπηρεσίες του.
Με 46 κράτη (Μάιος 2018) – μέλη από τον Ειρηνικό και τις συνοριακές του θάλασσες, η περιοχή ευθύνης του Κέντρου Προειδοποίησης για Τσουνάμι (PTWS) περιλαμβάνει τον Ειρηνικό Ωκεανό, τις Νότιες Ωκεάνιες περιοχές του Ειρηνικού και όλες τις συνδεόμενες συνοριακές θάλασσες, συμπεριλαμβανομένων των: θάλασσα των Φιλιππίνων, θάλασσα της Ανατολικής Κίνας, Κίτρινη θάλασσα, θάλασσα του Okhotsk, Bering θάλασσα, θάλασσα της Νότιας Κίνας, θάλασσα Java, θάλασσα Arafura, θάλασσα Sulawesi, θάλασσα Mindanao, θάλασσα Sulu, θάλασσα Celebes, θάλασσα Bismarck, θάλασσα Solomon, Κοραλλένια θάλασσα, και η θάλασσα Tasman.
Παρόμοια Συστήματα Προειδοποίησης για Τσουνάμι υπάρχουν επίσης και για τον Ινδικό Ωκεανό (IOTWS) και για το Βόρειο – Ανατολικό Ατλαντικό Ωκεανό, το Μεσογειακό και Συνδεόμενες Θάλασσες (North Eastern Atlantic, The Mediterranean and Connected Seas – ICG/NEAMTWS).
Μια από τις βάσεις για τον μετριασμό ενός τσουνάμι είναι η αξιολόγηση κινδύνου.
Μέσω αυτής της διαδικασίας, αναγνωρίζονται και χαρτογραφούνται ευάλωτες παράκτιες περιοχές και γίνεται κατανοητός ο πιθανός κίνδυνος προς τους ανθρώπους, που κατοικούν εκεί.
Η αξία της ενημέρωσης φάνηκε με δραματικό τρόπο στο Τσουνάμι του Ινδικού Ωκεανού. Τα περισσότερα θύματα δεν έλαβαν καμία προειδοποίηση – αλλά σώθηκαν χιλιάδες ζωές εκεί, όπου υπήρχε και χρησιμοποιήθηκε η γνώση για τα τσουνάμι.
Οι ειδικοί συζητούν ότι τα προειδοποιητικά συστήματα για τσουνάμι πρέπει να ενισχυθούν από εκστρατείες αφύπνισης του κοινού και σχέδια ανταπόκρισης σε έκτακτες ανάγκες εάν πρόκειται να είναι αποτελεσματικά. Οι προειδοποιήσεις έχουν ελάχιστη σημασία αν οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν πώς να ανταποκριθούν σε αυτές. Η ενημέρωση γίνεται πιο καίρια αν ο χρόνος προειδοποίησης είναι πολύ μικρός – ή αν δεν υπάρχει καθόλου χρόνος προειδοποίησης – στην οποία περίπτωση οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν πώς να αντιδράσουν άμεσα.
Η αξία της γνώσης των αυτοχθόνων επισημάνθηκε από νησιώτες στο Simuelue, οι οποίοι έχασαν μόνο επτά από τους 78,000 κατοίκους τους, παρόλο που το τσουνάμι του 2004 τους έπληξε μόλις οκτώ λεπτά μετά το σεισμό. Οι πληθυσμοί άλλων κοντινών παράκτιων περιοχών αποδεκατίστηκαν. Οι νησιώτες Simuelue κατάφεραν να μείνουν ζωντανοί μέσα από την προφορική τους ιστορία και τα μαθήματα που έλαβαν από ένα τσουνάμι, που τους κτύπησε το 1907 (γνωστό ως «σμονγκ»). Οι νησιώτες του Simuelue γνωρίζοντας πως ακριβώς έπρεπε να δράσουν, όταν κτύπησε το τσουνάμι, ενώ κάτοικοι άλλων παράκτιων περιοχών είχαν πεθάνει.
Ένα σχέδιο μετριασμού για τσουνάμι πρέπει να:
- Επιβεβαιώνει γρήγορα πιθανώς καταστρεπτικά τσουνάμι και να μειώνει τους λάθος συναγερμούς.
- Απευθύνεται στον μετριασμό των τοπικών τσουνάμι και στις ανάγκες των παράκτιων κατοίκων.
- Βελτιώνει το συντονισμό και την ανταλλαγή πληροφοριών ώστε να γίνεται καλύτερη χρήση των υφιστάμενων πόρων.
- Διατηρεί την ενίσχυση σε κρατικό και τοπικό επίπεδο για μακροπρόθεσμο κίνδυνο τσουνάμι.
- Βελτιώνει την επίγνωση και την ετοιμότητα των κοινοτήτων για τα τσουνάμι:
- Να βελτιώνει την επίγνωση των επηρεασμένων πληθυσμών.
- Να παρέχει χάρτες εκκένωσης από τα τσουνάμι.
- Να βελτιώνει τα προειδοποιητικά συστήματα για τα τσουνάμι.
- Να ενσωματώνει το σχεδιασμό για τσουνάμι σε κρατικά και ομοσπονδιακά προγράμματα μετριασμού όλων των κινδύνων.
Οι αρχές της πολιτικής άμυνας σε κάθε χώρα μπορούν να δημιουργήσουν προγράμματα επιμόρφωσης του κοινού αποτελούμενα από σεμινάρια και εργαστήρια για τους αρμόδιους κυβερνητικούς λειτουργούς, μπορούν να δημοσιεύσουν ενημερωτικά έντυπα για τους κινδύνους των τσουνάμι και μπορούν ακόμη να συντονιστούν με τα μέσα ενημέρωσης για την ανακοίνωση πληροφοριών για τα τσουνάμι. Άλλοι κυβερνητικοί οργανισμοί μπορούν επίσης να δράσουν για το μετριασμό μελλοντικών απωλειών από τα τσουνάμι. Για παράδειγμα, οι κυβερνητικοί οργανισμοί μπορούν να αναπτύξουν υγιείς πολιτικές παράκτιας διαχείρισης οι οποίες να συμπεριλαμβάνουν την υποδιαίρεση σε ζώνες και το σχεδιασμό για παράκτιες περιοχές που είναι επιρρεπείς σε τσουνάμι.
Εσωτερικά, οι κυβερνητικοί οργανισμοί μπορούν να αναδιοργανώσουν και να συντονίσουν τις λειτουργικές τους διαδικασίες και επικοινωνίες με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να ενεργούν αποτελεσματικά με την εμφάνιση της απειλής για τσουνάμι. Διαδικασίες σχετικές με προειδοποιήσεις για τσουνάμι πρέπει να αναθεωρούνται συχνά για τον καθορισμό και προσδιορισμό καλύτερων αντίστοιχων ευθυνών μεταξύ των διαφορετικών κυβερνητικών οργανισμών σε όλα τα επίπεδα.
Οι επιστημονικές οργανώσεις μπορούν να αναλάβουν την έρευνα και τη μελέτη της μηχανικής για την ανάπτυξη ζωνών εκκένωσης ή κατευθυντήριων γραμμών μηχανικής για την κατασκευή παράκτιων διαρθρώσεων. Τα οπτικοακουστικά μέσα μπορούν να ετοιμαστούν για την επιμόρφωση παιδιών στα σχολεία και του κοινού γενικότερα. Έντυπα και ενημερωτικά φυλλάδια μπορούν να τυπωθούν περιγράφοντας το προειδοποιητικό σύστημα τσουνάμι και τι πρέπει να κάνει το κοινό σε περίπτωση προειδοποίησης για τσουνάμι.
Το φυσικό περιβάλλον μπορεί να παρέχει προστασία από τα τσουνάμι και η περιβαλλοντική καταστροφή για χάριν της ανάπτυξης μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για τσουνάμι στις παράκτιες κοινότητες. Τα τροπικά παράκτια οικοσυστήματα έχουν πολύπλοκους φυσικούς μηχανισμούς ασφάλειας που τα βοηθούν να επιβιώσουν από τα σφοδρά κύματα των τυφώνων και των τσουνάμι, όπως οι κοραλλιογενείς ύφαλοι (όντας ισοδύναμοι με φυσικά αναχώματα) οι οποίοι προκαλούν τη θραύση των κυμάτων υπεράκτια και τους επιτρέπουν να διασκορπίσουν το μεγαλύτερο μέρος της καταστροφικής τους ενέργειας πριν να φτάσουν στην ακτή.
Τα μαγκρόβια δάση δρουν επίσης ως φυσικοί αποσβεστήρες κρούσεων, «απορροφώντας την καταστροφική κυματική ενέργεια και απομονώνοντας τη διάβρωση». Συστήματα βάλτων, παλιρροιακά στόμια εισόδου και μαγκρόβια κανάλια βοηθούν επίσης στον περιορισμό της έκτασης του κατακλυσμού από νερά πλημμύρων και καθιστούν πιο εύκολη και πιο γρήγορη τη στράγγιση τους.
Τοποθεσίες που είχαν υγιείς κοραλλιογενείς υφάλους και άθικτα μαγκρόβια πλήγηκαν σε λιγότερο άσχημο βαθμό κατά τη διάρκεια του Τσουνάμι του 2004 από ότι τόποι όπου οι ύφαλοι είχαν καταστραφεί και τα μαγκρόβια ξεριζωθεί και αντικατασταθεί με παραλιακά ξενοδοχεία και φάρμες γαρίδων.
Εντούτοις, υπήρξε διαδεδομένη καταστροφή φυσικών παράκτιων οικότοπων ώστε να γίνει χώρος για αστική ανάπτυξη, αύξηση του πληθυσμού, βιομηχανία, υδατοκαλλιέργειες, γεωργία και τουρισμό.
Το Παγκόσμιο Ταμείο Προστασίας της Φύσης (WWF, http://www.worldwildlife.org) έχει εισηγηθεί οι στρατηγικές μετριασμού των τσουνάμι να λαμβάνουν υπόψη την:
- Αποκατάσταση και επαναφορά υποβαθμισμένων παράκτιων οικοσυστημάτων που βοηθούν στην προστασία ενάντια στα κύματα καταιγίδων, ειδικά παράκτιων ελών και δασών, μαγκρόβιων και κοραλλιογενών υφάλων.
- Υιοθέτηση ολοκληρωμένης διαχείρισης παράκτιων ζωνών, συμπεριλαμβανομένης της υποδιαίρεσης σε ζώνες και την υποχρεωτική παράκτια υποχώρηση. Για παράδειγμα, δεν θα επιτρέπεται να κτίζονται ξενοδοχεία μέσα σε μια ζώνη ασφάλειας από το σημείο υψηλής παλίρροιας.
- Αυστηρή εφαρμογή σχεδιασμού και πολιτικών για τη χρήση της γης και των παράκτιων περιοχών, συμπεριλαμβανομένων των αξιολογήσεων των κινδύνων από φυσικές καταστροφές.
- Εφαρμογή κινήτρων ώστε να διασφαλιστεί ότι οι ευαίσθητες εγκαταστάσεις θα κτίζονται μακριά από περιοχές με υψηλό κίνδυνο.
- Αξιολόγηση κινδύνου που βοηθά στη μείωση της ευπάθειας της παράκτιας ανάπτυξης.
Μπορεί να επιτευχθεί μεγάλη αφύπνιση του κοινού για την πιθανή απειλή ενός τσουνάμι μέσω ενός δημόσιου εκπαιδευτικού προγράμματος, που θα αποτελείται από σεμινάρια και εργαστήρια για αρμόδιους κυβερνητικούς λειτουργούς, ενημερωτικά φυλλάδια για τους κινδύνους ενός τσουνάμι και για τα μέτρα δράσης σε περίπτωση εμφάνισης τσουνάμι.
- A strong earthquake felt in a low-lying coastal area is a natural warning of possible, immediate danger. Keep calm and quickly move to higher ground away from the coast.
- Tsunamis can occur at any time, day or night. They can travel up rivers and streams that lead to the ocean.
- A tsunami is not a single wave, but a series of waves. Stay out of danger until an “ALL CLEAR” is issued by a competent authority.
- Approaching tsunamis are sometimes heralded by noticeable rise or fall of coastal waters. This is nature’s tsunami warning and should be heeded.
- A small tsunami at one beach can be a giant a few miles away. Do not let modest size of one make you lose respect for all.
- Sooner or later, tsunamis visit every coastline around the ocean.
- All tsunamis, like hurricanes, are potentially dangerous even though they may not damage every coastline they strike. • Never go down to the beach to watch for a tsunami! • WHEN YOU CAN SEE THE WAVE YOU ARE TOO CLOSE TO ESCAPE.
- Tsunamis can move faster than a person can run!
- During a tsunami emergency, your local emergency management office, police, fire and other emergency organizations will try to save your life. Give them your fullest cooperation.
- Homes and other buildings located in low lying coastal areas are not safe. Do NOT stay in such buildings if there is a tsunami warning.
- The upper floors of high, multi-story, reinforced concrete hotels can provide refuge if there is no time to quickly move inland or to higher ground.
- Stay tuned to your local radio, marine radio, NOAA Weather Radio, or television stations during a tsunami emergency – bulletins issued through your local emergency management office and National Weather Service offices can save your life.
- Since tsunami wave activity is imperceptible in the open ocean, do not return to port if you are at sea and a tsunami warning has been issued for your area. Tsunamis can cause rapid changes in water level and unpredictable dangerous currents in harbours and ports.
- If there is time to move your boat or ship from port to deep water (after a tsunami warning has been issued), you should weigh the following considerations:
- Most large harbors and ports are under the control of a harbor authority and/or a vessel traffic system. Keep in contact with the authorities should a forced movement of vessel be directed.
- Smaller ports may not be under the control of a harbor authority. If you are aware there is a tsunami warning and you have time to move your vessel to deep water, then you may want to do so in an orderly manner, in consideration of other vessels.
- Damaging wave activity and unpredictable currents can affect harbors for a period of time following the initial tsunami impact on the coast. Contact the harbor authority before returning to port making sure to verify that conditions in the harbor are safe for navigation and berthing.
Ενώ μια παράκτια κοινότητα, ίσως να μην υποστεί καταστροφικά κύματα κατά τη διάρκεια ενός τσουνάμι, μια άλλη κοντινή κοινότητα μπορεί να πληγεί βίαια και να ισοπεδωθεί.
Η κατάστρωση μοντέλων υπολογιστών πιθανού κατακλυσμού από τσουνάμι – η εγκάρσια διείσδυση κυμάτων από την ακτογραμμή προς την ενδοχώρα – μπορεί να αποκαλύψει τις περιοχές, που είναι πιθανόν να πλημμυρίσουν σε ένα τσουνάμι (επιτρέποντας την παραγωγή χαρτών Κινδύνου / Ευπάθειας), και τις πορείες που μπορούν να ακολουθήσουν οι άνθρωποι με σιγουριά, ώστε να φτάσουν σε προκαθορισμένες ασφαλείς περιοχές (χρήση για ανάπτυξη χαρτών Εκκένωσης).
Οι χάρτες, που παρουσιάζουν ζώνες κατακλυσμού από τσουνάμι – περιοχές που είναι πιθανόν να πλημμυρίσουν από τα τεράστια κύματα – μπορούν να βοηθήσουν τους σχεδιαστές και τους λήπτες αποφάσεων στο να υποδείξουν ζώνες εκκένωσης και πορείες προς ασφαλείς τοποθεσίες.
Ως εκ τούτου, είναι πολύ βασικές οι παρατηρήσεις από ανοδικές πορείες και κατακλυσμούς παλαιοτέρων γεγονότων για την εγκυρότητα των χαρτών κατακλυσμού, που είναι βασισμένοι σε μοντέλα.
One of the key tools for tsunami mitigation is the study and production of hazard maps of local coastal areas to ascertain how vulnerable they are to tsunamis – this can vary greatly along shorelines depending on the intensity of the waves, undersea features and the topographical lay of the land.
Hazard maps require knowledge of the historical tsunami record in order to estimate the probability that a tsunami will occur in the future. An integral part of emergency preparedness is understanding the tsunami hazard or threat. Since earthquakes are the most probable source, seismic hazard maps are needed to identify the potential earthquake source zones. In the case of tsunamis, this also includes trying to predict the potential height of waves.
In high-risk areas where the maximum potential source of a tsunami is known – for example if there is an active earthquake subduction zone offshore – tsunami generation, propagation and run-up can be mathematically modelled and wave heights estimated. Also, historical records of previous tsunamis charting earthquake magnitudes, and wave heights and run-up and inundation patterns, can be used to support tsunami hazard predictions.
One such study as outlined previously was performed for Istanbul, Turkey (Figure 1). Comprehensive tsunami simulations were based on 49 different scenarios considering not only active faults but also submarine landslide induced tsunamis by using OIC, a widely accepted, scientifically verified tsunami simulation code TUNAMI N2. The animations of the selected scenarios have been prepared by METU, The Department of Civil Engineering, Ocean Engineering Research Center using the tsunami simulation and visualization code NAMI DANCE, which has been developed for tsunami numerical modeling and simulations by Profs..Nobuo Shuto and Fumihiko Imamura in Tohoku University Japan. TUNAMI N2 determines the tsunami source characteristics from earthquake rupture characteristics. It computes all necessary parameters of tsunami behavior in shallow water and in the inundation zone allowing for a better understanding of the effect of tsunamis according to bathymetric and topographical conditions. For further information, http://yalciner.ce.metu.edu.tr/marmara/index_eng.htm
Tectonically induced tsunamis occur in Europe mainly in the Mediterranean and the Black Sea. There are several geological and historical records of tsunamis (see above). The most endangered zones lie in close vicinity to the main volcanoes or along seismically active zones. Tsunamis caused by (submarine) landslides have mainly occurred in Norway, but also in some other areas in Europe (Figure 1). Often it is difficult to distinguish if an earthquake caused a tsunami or if an earthquake triggered a (submarine) landslide that then caused a tsunami. In general it can be concluded that tsunamis are possible along all shorelines that lie in tectonically active zones and/or in areas where (submarine) landslides are possible. Even though no devastating tsunamis have occurred in Europe in the last 100 years, the potential hazard is still high. (http://www.gsf.fi/projects/espon/Tsunamis.htm)
